Molen De Jonge Daniël / Johanna / De Fouw, Middelburg

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1885

romp verhoogd

verdwenen

1940

verwoest

voorganger

Middelburg (De Jonge Daniël)

geschiedenis

Over snuifmolens komen we in Middelburg voor het eerst iets tegen in de 18de eeuw.

Op 22-04-1752 werd aan Alb. de Gruzon en Zoon "Octroij vergund om voor de tijd van 15 jaar ingaande na dato dezer met seclusie van alle andere, een rosmolen tot het maken van Rappé snuiftabak, ….”. 

In 1795 zijn Govert Jan de Moor en Jan Heijntjes eigenaren van wat dan genoemd wordt "De Jonge Daniël" en zij verzoeken de molen te laten taxeren voor de C.C.-penning door Andries v.d. Linde, molenmaker, en Jodocus van Hecke als Snuif-Fabriçeurs 

Op 26-04-1798 wordt de helft van de snuifmolen uit de insolvente boedel van Jan Heijntjes (Heynties) verkocht aan Jacobus van Vrije voor f. 310 Vis. De molen werd toen publiek verkocht. We komen echter ook tegen dat Barbara Jacoba Geudike de koopster is. 
Op 4 april 1800 verkopen Barbera Jacoba Geudike, "huysvrouw" van Govert Jan de Moor, geassisteerd door Cornelis van Eeuwig als curator over Govert Jan de Moor. en Jan Jacobus de Moor, minderjarige jongeman, aan Livinus de Lepelaar twee zesde parten in de helft en twee zesde parten in de wederhelft, tesamen een derde part in de snuifmolen "De Jonge Daniël" met de losse gereedschappen voor f: 300 Vis.

Op 24-12-1810 verkoopt Livinus de Lepelaar zijn derde deel in de snuifmolen aan Jan Jacobus de Moor voor totaal f: 32: 13:6 Vis. Tevens wordt De Moor eigenaar van één vierde gedeelte van het chocoladewerk in de molen. In de molen werd dus ook cacao gemalen. Dat een molen meerdere functies had, kwam herhaaldelijk voor, dat een molen meerdere eigenaren had, kwam eveneens herhaaldelijk voor. Dit laatste dan om het risico te delen bij b.v. brand, wat nog al eens voor kwam doordat de molen warm liep.

Op 30-05-1817 verkoopt Jan Jacobus de Moor, die dan echter volledig eigenaar is van "De Jonge Daniël", de molen openbaar aan Anthony Fokker t.b.v. diens zoon Abraham Fokker, looyer te Middelburg, voor 365 ponden Vlaams. We weten dat de Firma Fokker een leerlooierij had aan de Looierssingel, dus het is niet toevallig dat Abraham Fokker op 23 juli 1817 toestemming aan het stadsbestuur vraagt om de molen als schorsmolen in te mogen richten. Deze toestemming wordt hem verleend. Of deze molen dan ook nog als snuifmolen is ingericht, weten we niet, wel dat er in 1820 twee snuifmolens genoemd worden, evenals één run" en trasmolen.
In 1856 komen we de molen, een stellingmolen met betrekkelijk lage stelling, weer tegen maar dan als run- of schorsmolen, tevens ingericht als gortmolen, met als eigenaar de Wed. Fokker en Zn.?

Op 23-01-1864 krijgt Boudewijn Anthony Fokker de molen in eigendom. We hebben al gezegd dat een molen vaak meerdere funkties had, in 1867 wordt gesproken over graan- gort- en schorsmolen. In 1868 ondervond de schors- en gortmolen enige belemmering in de toegangsweg door de werken aan de spoorbaan en kanaal, in 1869 kon hij geregeld werken, doch bleef door spoor- en kanaalwerken, door zijn afgelegen ligging, nadeel ondervinden. 
In 1872 is de schors- en pelmolen van de heer B.A. Fokker in andere handen overgegaan en tot korenmolen ingericht.? De officiële verkoop heeft plaats gehad op 7 mei 1873, en de molen, gelegen sectie C no. 703, groot 64 centiaren, is dan verkocht aan David Bakker. Op 28 april daaraan voorafgaand, verzoekt deze David Bakker, molenaar, grond in erfpacht te krijgen bij de molen over de Segeerssingel voor het bouwen van een woonhuis. Hij krijgt deze grond voor f 55,- per jaar van 1 januari 1873 tot 31 december 1922 en ze is genummerd sectie C no. 1082 en in eigendom van de gemeente Middelburg.
In 1885 werd de romp van de molen verhoogd, waardoor hij er heel typisch uit gaat zien, te vergelijken met de molen te Wolphaarsdijk. Het voordeel van deze cylindrische verhoging was dat men dezelfde kap kon handhaven en men toch een betere windvang kreeg.

22-08-1925 de Middelburgse Courant  

"De notaris W. Hióolen te Middelburg is voornemens openbaar te verkoopen op Donderdag 3 september 1925 des avonds 8 uur in het veilingsgebouw Mercurius aan de Koepoortstraat te Middelburg: De molen Johanna aan de Segeerssingel te Middelburg bestaande uit steenen Windmoolen, motorgebouw met motor, woonhuis, schuur, varkenshok en verder optimmer, op en met 6 Aren, 49 Centiaren Erf, Tuin en Uitweg waarvan 5 Aren en 39 Centiaren tot 31 December 1950 in erfpacht worden bezeten. Aanvaarding 15 October 1925 of zoveel eerder mogelijk."

Het is niet geheel zeker of toen de "Zeeuwse voeder- en kunstmesthandel" uit Middelburg de molen heeft gekocht of dat dit is geweest A. Remeyn, bakker uit Zoutelande. Wat wel zeker is, is dat deze laatste molenaar is geworden op "De Johanna". De vorige eigenaar was De Fouw, vandaar dat ook veel gesproken werd van" De Snuifmolen van De Fouw". Wanneer de molen voor het eerst "De Johanna" is genoemd, is ons niet bekend.

Op 08-03-1926 ging de molen door de vang, waarbij een begin van brand in de kap ontstond. De kap werd opgelicht en verschoof, waardoor de roeden tegen de romp tot stilstand kwamen (zie onderste foto). De molen werd daarna geheel hersteld. 

Tot hoe lang Remeijn molenaar op de molen is geweest, is onduidelijk. We komen hem tegen 1 oktober 1939, en daarna wordt ene Meijerman genoemd. Of die er nog op gemalen heeft, is zeer de vraag.

Op 17-05-1940 werd de molen zo zwaar beschadigd door een Duits bombardement, dat hij daarna afgebroken moest worden. Als eigenaar komen we dan tegen Pieter Adriaan Walraven, bouwkundige te Middelburg, met gedeeltelijk de grond in erfpacht van de gemeente. Zo is dan ook deze wel zeer bijzondere molen aan zijn eind gekomen. 

Bron: ?