- naam
- Kilsdonkse Molen
- modeltype
- Ronde molen, stellingmolen
- functie
- korenmolen
- bouwjaar
- herbouwd
- 2008
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
- Het malen van graan op vrijwillige basis
- adres
-
Kilsdonkseweg 4-6
5473 KK Dinther - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate Nr
- 01603
- inventarisnr
- NB131A
Kilsdonkse Molen
Heeswijk-Dinther, Noord-Brabant
bestaande molen

locatie
- plaats
- Heeswijk-Dinther
- plaats aanduiding
- gemeente
- Bernheze, Noord-Brabant
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Heeswijk-Dinther, sectie E, nr. 467
- geo positie
-
X: 163.115, Y: 405.396N: 51.63736, O: 5.50443
- biotoop waarde
- Groot
- biotoop toelichting
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Kilsdonkseweg 4-6
5473 KK Dinther - molenaar
- Andre van Esch / Martin Merkx / Jan Maas
- telefoon
- 06-20148763
-
boekingen@kilsdonksemolen.nl
- website
- www.kilsdonksemolen.nl
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- ja
- op afspraak
- ja
- openingstijden
- 1 april-31 oktober woe t/m ma 10-18 uur. Dinsdags gesloten scholen welkom. Van 1 nov.- 31 maart vrij, zat en zon 10 - 17 uur Molens elke zaterdag in werking.
- toegangsprijzen
- Rondleiding door de beide molens onder begeleiding van een gids € 3,50 per persoon
- winkelinformatie
- ja , in het bezoekerscentrum
- meelverkoop
- nee
- museum informatie
- nee
- gericht op scholen
- ja
- informatie voor scholen
- Project "zo gaat de Molen" in samenwerking met Erfgoed Brabant. Op afspraak voor klassen van groep 6 basis onderwijs. € 50,- per klas
- AKG lid
- nee
- bijzonderheden
- reserveren via boekingen@kilsdonksemolen.nl
levensloop
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
- Het malen van graan op vrijwillige basis
- molenmaker
- Adviesburo Groen, Montfoort (ontwerp); Fa. Adriaens, Weert (uitvoering), 2008
constructie
- modeltype
- Ronde molen, stellingmolen
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Ronde stenen molen, conisch tot ca. 4 meter boven de stelling; daarboven nagenoeg cilindrisch gemetseld
- kap
- Gedekt met dakleer
- inrichting
Eén koppel blauwe en één koppel kunststenen (gatenstenen); sleepluiwerk
- versieringen
Opmerkelijk: deze molen heeft geen baard, maar een zeer eenvoudige serie rechte planken, donkergroen geverfd, zonder opschrift.
Eenvoudige achterbaard, wit geverfd, rood afgebiesd, met het opschrift "Kilsdonk".
kenmerken windmolens
- plaats bediening
- stellingmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Engels. Kettingbuitenkruiwerk
- vlucht
- 19,80 m.
- vang
- Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangtrommel. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 61 kammen
Bovenschijfloop 27 staven, steek 12,8 cm.
Spoorwiel 84 kammen.
Steenschijflopen 36 staven
Overbrenging verhouding 1: 5,27.
De koningspil is 12,25 m. lang met aan de onderzijde een wieg (voor aandrijving op waterkracht) met 43 kammen.
Dit kan worden aangedreven door het waterwiel met 133 kammen.- hoogte
- van de stelling: 4,05 m.
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Roede 1, Verdonkschot Wessem1 binnen 2008 2008 binnen aanw. 19,80 Roede 2, Verdonkschot Wessem2 buiten 2008 2008 buiten aanw. 19,80 Roede 933, Pot933 buiten 1875 1875 buiten 1954 20,30 Pot 934 binnen 1875 1875 binnen ? 20,30 Roede 654, Pot654 binnen 1871 buiten 1954 20,30c - wiekverbeteringen
Deze molen had en heeft nooit een wiekverbetering gekregen.
- bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte As g.n., Geraedts2008 2008 aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 514732
eigendom
- eigenaar
- Stichting de Kilsdonkse Molen
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- De combinatie van wind- en watergedreven molen is overal ter wereld, ook in Nederland, zeer zeldzaam geweest. Zij worden in het Nederlands 'watervluchtmolens' genoemd.
De Kilsdonkse molen is de enige in Nederland waarvan een duidelijk herkenbaar restant bewaard was gebleven: van de watermolen resteerde het gebouw: waterrad, sluiswerken en ook het complete binnenwerk waren geheel verdwenen. Van de windmolen was alleen een deel van de ronde bakstenen romp nog overgebleven.
Het is niet bekend, wanneer op deze plaats een watermolen is gebouwd. De oudste schriftelijke vermelding is uit 1433. Uit deze akte, berustend in de Schepenprotocollen van Den Bosch, blijkt dat de molen dan al bestaat. Ook wordt al snel gesproken over een koren- en oliemolen.
Omdat de rivier de Aa veel problemen gaf wat betreft de waterafvoer, kreeg deze molen reeds in 1491 een maalverbod gedurende de zomer: alleen van oktober tot en met maart mocht de molen werken. Omdat de Kilsdonkse Molen en de windmolen van het iets verderop gelegen Heeswijk in dezelfde hand en vaak zelfs bediend werden door dezelfde molenaar, gaf het verbod om in de zomer met de watermolen te werken geen ernstig bezwaar voor de molenaar en zijn klanten.
Dit werd pas een probleem, toen in 1799 het eigendom gesplitst werd. Watermolenaar Nicolaas Coppens kreeg geen toestemming om een windmolen naast de watermolen te bouwen; daarom bouwde hij tenslotte, zónder toestemming, in 1813 toch een windmolen. Het ging om een houten molen; ook het gebouw van de watermolen was toen van hout.
In 1842 brandde het gehele complex, toen eigendom van Cornelis van Aert, af. Meteen volgde herbouw, nu in steen.
In 1880 was het met de watermolen, zo leek het, voorgoed voorbij: de problemen met de waterbeheersing waren blijkbaar dusdanig, dat de overheid ingreep. De waterrechten werden afgekocht en de sluiswerken verwijderd. In 1882 werd het binnenwerk verwijderd; alleen het stenen gebouw bleef staan. Dat diende later onder meer als maalbedrijf en als woning.
De windmolen bleef ondertussen tot 1939 in bedrijf, vanaf dat jaar werd alleen nog de motor gebruikt. De molen raakte in verval en werd in 1954 onttakeld. Eerst verdwenen roeden, kap en stelling; later ook nog een gedeelte van het metselwerk. De roeden gingen naar de Bolswerksmolen te Deventer (die in die jaren een restauratie als monument kreeg).
In het einde van de 20ste eeuw ontstonden plannen om dit bijzondere molenrestant te reconstrueren. In 2008 werd dit grotendeels gerealiseerd; in 2009 volgde de voltooiing. Op 8 mei 2009 werden wind- en watermolen feestelijk in gebruik genomen.
De windmolen is gereconstrueerd naar de situatie zoals die was, toen de watermolen nog functioneerde, dus 1880. Om die reden is gekozen voor een kettingkruier en niet de staartkruiing uit een latere fase.
Met deze keuze is een voor Nederland altijd zeldzaam gebleven constructie teruggebracht: de molen heeft een Engels kruiwerk en dus geen echte kuip nodig. Buiten de onderrail ligt de ijzeren tandkrans voor het kettingkruiwerk. Aan de kap hangt een ijzeren overkuip.
Opmerkelijk is hoe de bovenas is uitgevoerd: de roeden hebben wel keerklossen maar geen wiggen; in plaats daarvan zijn bouten aanwezig. Deze constructie kwam in Nederland erg weinig voor: de Ellertse molen te Mierlo had het, evenals de jammerlijk verdwenen naamloze grondzeiler van De Kladde, gem. Steenbergen; de enige molen die het ook nog heeft is De Vier Winden te St. Annaland.
aanvullingen
- toelichting naam
De molen is vernoemd naar het buurtschap waar deze gelegen is.
- unieke eigenschap
De enige watervluchtmolen van Nederland.
Eén van de zeer weinige windmolens (feitelijk de enige) in Nederland die uitgerust is als kettingbuitenkruier.- literatuur
Nico Jurgens, 'Het "alleraardigste geval" Kilsdonkse Molen', in: Molens 66 (2002) pp. 16 - 19.
Dick Kenbeek, 'Er zit vaart in de Kilsdonkse Molen!', in: Molenwereld 114 (2008) pp. 144 - 147
'Een herboren Kilsdonkse Molen!', in: Molenwereld 126 (2009) pp. 206 - 208
Dick Kenbeek, 'Over Stroobos, molens en een molenaar (10)', in: Molenwereld 126 (2009) pp. 218 - 224
Nico Jurgens, 'De Kilsdonkse Molen. Een gemiste kans', in: Molenwereld 130 (2009) pp. 398 - 418
foto's
- foto's
-
Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Frank Hendriks (10-6-2021)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Marcel Stroo (7-7-2013)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Piet Jurjus (30-3-2014).Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Luc Laurijssen (18-10-2017)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Luc Laurijssen (18-10-2017)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Frank Hendriks (10-6-2021)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)
Haakse overbrenging, die via de verlengde koningsspil en stalen as, de beide molens zowel op wind als waterkracht kan laten draaien.Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Patrick van Kessel (14-3-2009)
De deling in de koningspil voor de keuze wel/geen windaandrijving.Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)Molen 01603 Kilsdonkse Molen (Heeswijk-Dinther)Pieter Zuijkerbuijk (11-1-2020)
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | tekstbijdragen over de motor in deze molen insturen (indien van toepassing)
- foto's
- foto's insturen