Molen van Gebr. Schoonhoff, Bolsward/ Boalsert

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1765

verdwenen

na 1921

voorganger

Bolsward/ Boalsert ((pelmolen))

geschiedenis

In 1765 lieten de uit Workum afkomstige Fetze Lieuwes, korenmolenaar van De Haan (Tenbruggencatenummer 03652 b), en zijn compagnons Eke Idses, molenaar Cornelis Dirks en de Workumer koopman Wijtze Fockes, een nieuwe eek- en zaagmolen bouwen op de plek van de afgebroken pelmolen.

De grond voor het graven van een kolk, het plaatsen van de molen en het opslaan van het hout werd voor 8 gulden per jaar gepacht. Na het plaatsen van drie huisjes in 1768 werd dit verhoogd tot 12 gulden. In 1783 lieten de compagnons de nieuwe brug over de Leeuwarder Vaart verhogen om de doorvaart te verbeteren.

In 1775 was de molen eigendom van 7 personen: Jan Gerbens Bleeker en Eeuwe Johannes (beide 1/12 deel) en Fetze Lieuwes, Eke Idses [Blijsma], dr. Greijdanus, Tjerk Jans en secretaris Petrus de Kok (elk 1/6 deel).

Leeuwarder Courant, 22 sept. 1784:
"Een 6de der Hout- en Eekmolen, met quoteele Huizinge staande buiten de St. Jans Poort te Bolsward, over 't geheel bezwaard met 19 Caroli Glds. Jaarlyksche Grondpagt, Mandelig met Fetze Lieuwes cum uxure."

Vanaf eind 18e eeuw tot zeker 1805 was Lieuwe Tjerks de molenaar. Vanaf ca. 1810 was Feike Ates de Boer de alleeneigenaar tot zijn overlijden op 13 juli 1826. De functie als eekmolen raakte geleidelijk in onbruik.

In 1827 verkocht de weduwe W.J. de Boer-Westerbaan de molen aan Simon Berends de Jong. Deze verdiende tot 1850 een goede boterham met de zagerij en houthandel. Toen verkocht hij de zaak aan de minderjarige Dirk Brouwer, zoon van de gemeente-ontvanger Wopke Brouwer. In 1864 werd de molen "totaal vernieuwd". Dirk Brouwer overleed plotseling in 1868, de molen werd openbaar verkocht.

Herman G. Schoonhoff (1843-1907) werd de nieuwe eigenaar, zoon van de Bolswarder houthandelaar Gerben Schoonhoff (1818-1898). Herman klaagde over de windbelemmering van de hoge bomen rond de begraafplaats. Vanaf ca. 1903 begonnen zoons Gerben en Jan Schoonhoff de firma samen te runnen.

Na de beëindiging van dit bedrijf even voor 1920, kwam de molen stil te staan en werd hij voor ƒ 4087 overgedaan aan de concurrent Fa. D. van der Werf Gzn. Deze sloopte de molen in 1921. Jan Schoonhoff vertrok naar IJmuiden, stichtte daar de nog bestaande onderneming in hout- en bouwmaterialen Houthandel Schoonhoff v.o.f.

Bronnen o.a.:
- artikel "De Eekmolen van Bolsward", door D.M. Bunskoeke in De Utskoat nr. 88, nov. 1997. Met dank aan H. van der Kaay.
- "Woonachtig tussen twee molens", art. door Bauke Jansen in De Utskoat nr. 100, dec. 2000. En deel II in De Utskoat nr. 101, maart 2001.
- Tresoar, Memories van successie 1818-1927, Toegangsnr. : 42, Inventarisnr. : 2011, Dagregisternr.: 1256.

nog waarneembaar

De gevelsteen (nr 41) staat afgebeeld in het Tijdschrift voor molenstudie (TIMS)
Nr.20, 2003, themanummer Molens op Gevelstenen dat door Nel Scholten-Ballast is onderzocht en samengesteld.

nb. De steen laat een zaagmolen zien, in 1765 liet Fetze Lieuwes (korenmolenaar van molen de Haan) en zijn compagnons, deze molen bouwen.

De steen is echter in 2000 ingemetseld in de zijkant van een woning aan de Harlingerstraat nr.8, mogelijk is er verwarring ontstaan met de korenmolen die daar vlakbij gestaan heeft.
De steen is eigendom van de Stichting Bolswards Historie, eerder was de steen eigendom van de familie J. Nauta.