De beide Spekmolens werden rond 1627 gebouwd door het waterschap "De Drie Waterlandsche Meren" (de bedijkers van de Belmermeer, Broekermeer en Buikslotermeer), ter compensatie van de boezemverkleining door het droogmaken van deze drie meren. Deze molen maalde samen met een andere molen polderwater vanuit de Molentocht uit op het Stinkevuil, deel van de Schermerboezem. De naam is mogelijk gebaseerd op de grootte van de molens.
In 1795 stelde het Waterschap regels vast om het polderwater op het juiste peil te houden.
Een van de molenaars op deze molen was tot 1850 Pieter Duif (1819-...). Zijn vrouw Antje was dochter van de molenaar van de bovenmolen van de Stinkevuilse gang in de Purmer (molen 00850 a).
Per 12 november 1842 werden de molens voor ƒ 32.000 overgenomen door het Hoogheemraadschap Waterland, en konden de drie Waterlandse meren voortaan tegen vergoeding op het Waterlandse polderwater blijven uitmalen. De schepraderen werden toen vervangen door vijzels.
Algemeen Handelsblad, 5 juli 1859:
"Aan het Hoogheemraadschap van Waterland is vrijgelaten om de noordelijkste der Spekmolens te doen vervangen door een nieuwen molen aan de Rijperkolk onder Durgerdam".
In 1864 stond er volgens "Zeeweringen" 1864 nog slechts één van de twee molens. Wat er met de het dichtst bij de dijk staande molen gebeurd is, hebben we nog niet kunnen achterhalen.
Purmerender Courant, 25 maart en 1 april 1868:
"Hoogheemraadschap Waterland
AANBESTEDING
Dijkgraaf en Hoogheemraden van Waterland, zullen op Zaturdag den 4 April 1868, des middags ten twaalf ure, in het Gemeentelandshuis van Waterland te Monnickendam, bij enkele inschrijving aanbesteden:
Het onderhoud gedurende drie jaren van het navolgende, als:
1. De achttien Watermolens, de Sluizen, Overhalen, Bruggen enz.
2. Het Gemeentelandshuis te Monnickendam.
3 De Molenzeilen.
En zulks in drie perceelen. [...]
De aanwijzing in loco zal geschiden op Woensdag den 1 April 1868, te beginnen aan den Spekmolen te Monnickendam, des voormiddags te 8 ure. [...]"
De overgebleven Spekmolen molen werd in 1878 gesloopt toen er stoomgemalen kwamen aan de Zuiderzeedijk.
Purmerender Courant, 10 maart 1878:
"Verkoop tot sloping, bij inschrijving op 16 maart 1878:
De Opstal van drie Molens staande nabij Ilpendam, en één Molen staande bij Monnickendam. De kooper zal de Kolkdijken moeten slechten, volgens aanwijzing van het bestek, [...]".
Ter plekke resteert nog de Molensloot achter de Algemene Begraafplaats langs de Kloosterdijk en bij de voormalige Kaasfabriek langs de N247. Tijdens het bouwen van een stal bij de boerderij die hier nu aan de Kloosterdijk staat, werden houten schotten en enkele scherven aangetroffen.
Bronnen o.a.:
- "De zeeweringen en waterschappen van Noordholland", Mr. G. de Vries Azn., 1864.
- "De geschiedenis van Waterland" deel 1, H.P. Moelker, 1987.
- "De watermolens aan de Kloosterdijk, art. door Sieta Duif, Leen Appel, Siem Koerse, in uitgave Vereniging Oud Monnickendam.
De naam Spekmolen heeft mogelijk betrekking op de zware bouw van de molens.
Bron: Vereniging Oud Monnickendam.
-----
Tekening van ca. 1745-1755: Noord-Hollands Archief, inv.nr. NL-HlmNHA_359_002120_K.
Helemaal links in de verte, deze molen met boven de bosschages de wieken van De Bonsem en Spekmolen 2.
