Molen De Bakker, Westknollendam

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1689

verdwenen

1909

verbrand

geschiedenis

De Bakker werd in 1689 gebouwd als hennepkoeksmolen, dus een enkelwerks oliemolen.
De windbrief voor de molen werd op 5 augustus van dat jaar verleend aan Hendrick Baertsz. (bron: www.gahetna.nl, index Grafelijkheidsrekenkamer: windrechten (molens)). Baertsz wordt in de index Barentsz genoemd. Het verzoekschrift voor de bouw van de molen en de vergunning voor het gebruik van de wind werd als volgt beschreven.
"Hendrick Baertsz. c.s. zij voornemens sijn in den banne van Uytgeest voor bij Cnollendam op te rechten een enckel hennipsaetmolentgen, de jaarlijkse pacht is vier ponden "Sullen voorts de supplianten gehouden wesen het voorsz. molentgen te geven den naem van den Backer, die stellen ter bequamer ende sichtbaerste plaetse met groote, klaere ende leesbaerste letteren omme van verre bequam gelesen ende alsoo van andere molens onderscheyden te conne werden".
Op 18 mei 1695 verkoopt Cornelis Jansz. op den Hooren, een der compagnons, een derde deel van de molen aan Cornelis Jansz. Blanck die ook aandelen heeft in de nabijgelegen oliemolens "de Knollenbijter" en "de Herderin".
Op 4 juni 1697 laat Blanck de Bakker verzekeren tegen brand.
Blanck bezit 2/3 deel van de molen, het andere deel wordt echter veelvuldig verhandeld. Na het overlijden van Cornelis Jansz. Blanck komt de Bakker in handen van zijn zoon Maarten Cornelisz. Blanck.
Op 14 juni 1727 laat Blanck de lading van de molen verzekeren bij het op die datum opgerichte olieslagerscontract.
Op 2 maart 1728 krijgt Maarten Blanck de resterende aandelen van Tijs Jacobsz. Haan in handen en heeft hij dus de hele molen in zijn eigendom.
Op 30 mei 1743 doet Maarten Blanck de molen over aan zijn zoon Cornelis Blanck, die 7 jaar later de oliemolen "de Vrede" op West-Knollendam zal bouwen.
Na het oprichten van de Vrede doet Cornelis Blanck de Bakker over aan Claas Blanck.
Op 3 mei 1783 wordt ook de Bakker verzekerd in het OC voor opstallen, eigenaar is dan Maarten Blanck. Tot 1796 blijft de familie Blanck de Bakker in bedrijf houden.
Op 25 september 1805 verkoopt Jacob Bakker, die was gehuwd met Aagje Koopman, de weduwe van Maarten Blanck, de Bakker aan Vasterd Vas uit Wormerveer.
De Bakker is dan vertimmerd tot een dubbele oliemolen. Vas heeft in het begin van de 19e eeuw zo'n 16 oliemolens in bedrijf, in 1809 wordt hij opgevolgd door zijn zoon Jan Vas.
Omstreeks het midden van de negentiende eeuw komt de Bakker in handen van de firma P.Fortuijn & Zn. Op 5 februari 1863 slaat de bliksem raak in de molen.
De bliksem is vermoedelijk raak geslagen in de as van de molen, die hierdoor vervangen moest worden. De schade bedroeg Fl.580,-, die werd vergoed door het OC. De Bakker werd in 1867 door Jacobus Fortuijn verkocht aan de Firma P.H.Kaars Sijpesteijn.
De firma is dan reeds eigenaar van de naastgelegen oliemolen "de Vrede", en laat de Bakker voor een bedrag van Fl.5000,- verzekeren in het OC.
In 1872 laat de firma Kaars-Sijpesteijn de Vrede verbouwen tot stoomolieslagerij. De firma blijft echter de Bakker in bedrijf houden en wel tot het einde.
Dat einde komt in de nacht van donderdag op vrijdag 22 januari 1909 om 1 uur 's nachts. De molen raakt dan in brand door onbekende oorzaken en brand tot de grond toe af.
De op 1 meter afstand westelijk gelegen blokmaalderswoning blijft wonder boven wonder behouden.
Het olieslagerscontract keert een bedrag van Fl.10000,-uit aan de firma Kaars-Sijpesteijn, dit is het allerlaatste bedrag dat het OC zal uitkeren in haar bestaan, 3 jaar later werd de verzekering opgeheven.
Een straat in West-Knollendam is naar de molen vernoemd.
Omdat de Bakker een betrekkelijk kleine molen waarvan het lijf voorzien was van fraai gevormde uitbrekers, flessenhals, was het noodzakelijk om een grote kap te hebben zodat de roeden ver uitstaken en niet tegen het lijf raak liepen.
(meer info op www.duizendzaansemolens.nl).

Bronnen:
- "Duizend Zaanse molens" P. Boorsma 1968
- "Molens in de banne Uitgeest" Dr. A.J. Kölker 1990
- "Gedenkboek van het olieslagerscontract" 1912
- "Molens in de Zaanstreek in oude ansichten deel 1" T. Neuhaus 1987
- "Het olieslagerscontract" R. Couwenhoven 2002
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
F. Rol.