Molen De Kruidberg, Westzaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1825

verdwenen

1886

gesloopt en verplaatst

verplaatst naar

Drunen ((stellingmolen aan de Papesteeg))

geschiedenis

De grote balkenzager De Kruidberg werd geheel nieuw gebouwd in het jaar 1825. De bouwheer van de molen was Jacob Kruijt, een Westzaner houthandelaar. Op 15 april 1825 legde Jannetje Dekker, de echtgenote van Kruijt, de eerste steen voor De Kruidberg. Jacob Kruijt was verder actief met de zaagmolens De Blauwe Kuiper en De Tweeling. De laatste had hij in 1823 ook nieuw laten bouwen. Het ging Jacob Kruyt dus voor de wind. De Kruidberg werd naar hetzelfde model als De Tweeling gebouwd.
Jacob Kruijt bleef tot 1840 met zijn drie molens werken, daarna trekt hij zich terug uit de zaken en wordt hij opgevolgd door zijn zoon Cornelis Kruijt.
Op 28 januari 1847 werd de Zuid van Westzaan geteisterd door een storm met een orkaankracht. Jan Jacobsz. Honig uit Zaandijk maakte over deze storm de volgende aantekening en noteerde de schade aan de molens.
“Een orkaan of windhoos teisterde op den 28sten januari van het jaar 1847 o.a. de volgende molens op het Zuideind van Westzaan: De Tweeling van Jan Kruyt; 1 roed; ’t Kind van Weelde van C. Dekker & Co: 2 roeden; De Huismusch van A. de Lange & Zonen: 1 zeil; De Groene Jager van A. Buys: 4 end hekkens, 1 draaihoofd en wijfelaar; Het Vliegend Hart van A. Buys: 3½ end hekken, 1 gang kammen; De Jonge Dekker van A. de Lange & Zonen: roed, as, luitens; De Kruidberg van C. Kruyt: 1½ end hekkens; De Oude Visser van A. de Lange & Zonen: 1 roed, 1 end hekkens, 2 gang kammen (met begin van brand); Het Witte Schaap van J. Dekker Gz.: 1½ end hekkens; De Kapol (watermolen): 1 roed; De Blauwe Kuiper van J. Kruyt: 1 end hekkens; De Witte Troffel van J. Huysinga: 1½ end hekkens, eenige kammen en de roed gespleten; De Kerseboom van Louis Robert te Utrecht: eenige hekkens; De Veldmuis of Kikkert: 4 zeilen geheel weg. Deze molen evenals de Kruitberg hebben een geruimen tijd linksom gemalen.” In vergelijking met andere eigenaren, kwam de firma Kruijt er nog genadig af.
Cornelis Kruijt werkte tot zijn overlijden in 1856 met De Kruidberg, in de laatste jaren had hij zich volledig gespecialiseerd in het zagen van bijzondere houtsoorten. Hierna kwam de molen in bezit van Jan Buys, die tot 1882 met De Kruidberg zaagde. Op 23 februari 1882 werd de molen gekocht door houthandelaar E.Bramer uit Koog aan de Zaan. Bramer zou niet lang met de molen werken en verkocht hem in 1886 voor sloop. In december van dat jaar werd De Kruidberg gesloopt. Het verhaal wil dat De Kruidberg werd gekocht door iemand uit Noord-Brabant die de molen liet afbreken en verplaatsen naar deze provincie. Hoogst waarschijnlijk is de molen terecht gekomen in de plaats Drunen. Aldaar heeft een korenmolen gestaan die in 1887 werd opgericht en tal van Zaanse kenmerken bezat. Of De Kruidberg ook daadwerkelijk naar Drunen is verplaatst valt niet voor 100% te bewijzen.
De houtloodsen en de werf van De Kruidberg bleven intact. Wanneer zij verdwenen is mij niet bekend.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 222
- “250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 109-110
- “Molens in de Zaanstreek in oude ansichten deel 2” T. Neuhaus 1987 blz. 88
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- “de Zaende” 3e jaargang 1948 blz. 147
F. Rol, Zaandijk.