Hogeveensemolen

geschiedenis

De molen bemaalt de Hogeveense polder (ca. 485 ha, opvoerhoogte 0,40 m.)
De houtconstructie van de molen is van hoge ouderdom, zo zijn enkele delen van het ondertafelement nog altijd 'kruisend', hetgeen een grote zeldzaamheid is. De molen is evenwel nooit een binnenkruier geweest.
In tegenstelling tot wat wel beweerd is, is deze molen niet verplaatst bij het graven van de trekvaart tussen Haarlem en Leiden: dat was wél het geval met de bijna tegenovergelegen Lageveense molen.

In 1866 werd een ijzeren bovenas gestoken, in 1869 kreeg de molen een ijzeren scheprad en in 1872 volgden ijzeren roeden. Molenaar was al die tijd F. van Leeuwen. De molen moet ook bewoond zijn geweest, maar daar is in de huidige situatie vrijwel niets meer van te zien: alleen een groot raam op ZW en een stukje plafond getuigen daar nog van.

In 1924 werd gesproken over verbetering van de bemaling. Door tussenkomst van ene Visser uit Santpoort werd een motor geplaatst. Deze was echter geen groot succes: de windkracht bleef in ieder geval in gebruik.

Johannes van Schie, molenaar sinds 1903, kreeg per 1 juni 1925 op eigen verzoek eervol ontslag. De als opvolger benoemde J. Granneman liet het echter vrijwel direct afweten, waarna Van Schie tijdelijk deze taak weer over moest nemen.
Het molenaarschap van de uit Hillegom afkomstige Leo Cozijn werd wél een succes: voor een jaar benoemd op 24 juni 1926, werd zijn functie per 1 juli 1927 officieel. 52 jaar later nam zijn zoon Bart dit over. Tot zijn overlijden op 30 januari 2000 woonde Leo Cozijn, windmolenaar met hart en ziel, naast de molen.

Rond 1930 nam de kritiek op de motor toe en werd een nieuwe gekocht, het polderbestuur wilde een Kromhout, enkele ingelanden een Deutz. Het werd de laatste.
Hoewel die motor goed voldeed, werd in 1939 besloten tot opknappen van de molen volgens de ideeën van A.J. Dekker uit Leiden. Voornaamste reden tot dit besluit was de vrees voor oorlog en daardoor brandstofschaarste. Op 18 november 1939 werd de molen, met de Dekkerwieken, in het bijzijn van talrijke molenvrienden feestelijk in gebruik genomen.

De vrees voor oorlog bleek, zoals bekend, juist. De windkracht werd ten volle benut. Pas in latere jaren plaatste men een elektromotor: die kon bij te weinig wind het scheprad aandrijven.

In 1978 volgde stilzetting volgde omdat roeden én Dekkersysteem aan vervanging toe waren: de elektromotor moest het werk tijdelijk alleen doen.
Herstel vond door omstandigheden pas plaats in 1985; naast roeden en Dekkersysteem werden ook windpeluw, onderschijfloop, koningspil en grote delen van het spilkalf vernieuwd.

In mei 2003 is het gehele Dekkersysteem met alle ophekking wederom vernieuwd. De molen bleef officieel in bedrijf, zij het dat het scheprad voornamelijk via de elektromotor werd aangedreven.

In 2014 viel het besluit, om deze molen met de hulpbemaling te vervangen door een nieuw te bouwen gemaal. Inmiddels is dat gemaal gereed en in bedrijf. Molenaar Bart Cozijn kreeg eind 2014 eervol ontslag.

Medio 2018 is de molen overgedragen aan de Rijnlandse Molenstichting en sindsdien draait en maalt de molen op vrijwillige basis.