Molen de Viersprong / Molen van Jansen, Markelo

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1858

verdwenen

1948

1933 onttakeld 1948 verbrand

geschiedenis

Antonie Jansen, landbouwer/bakker/molenaar, geboren op 30 mei 1887 te Warnsveld, overleden op 13 januari 1971 te Markelo op 83-jarige leeftijd.

Het oude molenaarsvak werd weer opgepakt en wel aan de Viersprong te Markelo, waar ze in 1923 naar toe trokken.
Van de vorige bewoner bakker Egbert Schuurman (die de molen in 1901 had gekocht van molenaar G.W.G. Heusinkveld) werden gekocht de volgende onroerende goederen:
korenmolen, huis (direkt naast het woonhuis is ook nog een rosmolen geweest) en de schuur en bovendien het recht van opstal, samen voor een bedrag van ƒ 6000; bovendien nog een 7-tal percelen weide- en bouwland voor ƒ 5000 welk laatste bedrag contant zal worden voldaan. Op de f 6000,-- wordt tegelijkertijd een schuldbekentenis met hypotheekstelling opgemaakt met de verkoper.
Tevens worden nog de volgende roerende goederen overgenomen voor ƒ 1000:
bij de molen: een zagerij en een kippenhok,
in de molen: een steenkraan, acht billen, een steekwagen, sorteermolen, zeilen, zakken, bascule en gewichten,
in de bakkerij en den winkel: twee troggen, broodmachine, rosmolen, schappen in de bakkerij en schieters voor den oven, toonbank, schappen in den winkel en een schaal met gewichten.
De grond bleef eigendom van de Schimmelpennincks en deze erfpacht (ten bedrage van ƒ 9 per jaar) was begonnen in het jaar 1901 voor een periode van 99 jaar en was afgelopen op 22 februari 2000.

De buurt Viersprong is ca 1860 gesticht door de Schimmelpennincks in het kader van hun ideaal om in deze buurt een bedrijvig dorp te doen ontstaan. (Het Jansen huis heeft een gevelsteen met het jaartal 1862). Vanwege de bossen in de nabijheid en omdat de molen niet op een verhoging stond werd het, om toch voldoende wind te vangen, een molen van vijf verdiepingen. Bijzonder rendabel is deze echter nooit geweest, hetgeen ook wel blijkt uit het grote verloop van molenaars voordat de Jansen's kwamen. Er werd slechts weinig graan van de boeren uit de omgeving gemalen. Om de rentabiliteit wat te verhogen werd er graan uit Groningen gehaald dat, gemengd met Russisch graan, vermalen werd tot meel voor de groothandel Wormgoor in Zutphen. In latere jaren werd ook veel gemalen ten behoeve van de roggebroodfabriek Klumpers in Markelo.

Borculosche Courant, 14 april 1933:
"Alweer zal een windkoorenmolen in onze gemeente Markelo in slopershanden vallen. Nu is de molen van den heer A. Jansen aan den Viersprong aan de beurt. Dan rest er nog een van de talrijke molens in onze gemeente, die thans nog als sieraad van de buurtschap Elsen haar vleugels uitspreidt."
(N.B. de molen is niet gesloopt, doch van haar wieken ontdaan).

In betrokken jaar 1933 kreeg het een dieselmotor welke na ca 4 jaar werd vervangen door een elektromotor. Aan de achterkant van de molen werd een gat in de romp gemaakt, waardoor een balk stak met een riem er aan bevestigd, zodat er buiten hout gezaagd kon worden op de kracht van de molen. Dit hout, meestal eikenhakhout, werd op houtveilingen gekocht en werd gebruikt door de landbouwers voor hooizolders e.d. Ook werd er brandhout gezaagd voor de eigen bakkerij-oven. Na W.O. II werd het molenaarsbedrijf nog enkele jaren voortgezet. De vergunning werd uiteindelijk in 1953 verkocht aan Vehof te Goor voor ƒ 750. Die handel wordt tegenwoordig nog steeds voortgezet, nu onder de naam Koudijs.

Op 10 mei 1948, om ca 5 uur in de middag, sloeg tijdens een hevig onweer de bliksem in de molen. Het brandde boven in de kap en het vuur was onbereikbaar om te kunnen blussen. Na een half uur kwam de Markelose brandweer waarbij de slangen tot in het kanaal werden uitgerold om aan water te komen. Tegen die tijd hoefde er aan blussen niet meer gedacht te worden; er restte slechts een geblakerde romp. De restanten hebben nog enkele jaren als bergplaats gediend voor dat alles werd gesloopt. Heden ten dage resteert niets meer aan de molen, behalve nog enkele molenstenen.

Circa 1972 werd de kruidenierswinkel gesloten (het bakken van brood was al in 1961 gestopt) en in 2001 zijn de laatste bewoners Jansen naar Diepenheim verhuisd wat dus het einde betekende van bijna 80 jaar Jansen geschiedenis op de Viersprong.

Anton Vedders.