- naam
- Bataaf
- modeltype
- Kantige molen, beltmolen
- functie
- korenmolen
- bouwjaar
- herbouwd
- 2010
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
- Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
- adres
-
Bataafseweg 20A
7101 PA Winterswijk - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate Nr
- 00900
- inventarisnr
- GL137
Bataaf
Winterswijk, Gelderland
bestaande molen

locatie
- plaats
- Winterswijk
- plaats aanduiding
- gemeente
- Winterswijk, Gelderland
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Winterswijk, sectie I, nr. 13675
- geo positie
-
X: 247.995, Y: 443.877N: 51.97551, O: 6.74071
- biotoop waarde
- Groot
- biotoop toelichting
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Bataafseweg 20A
7101 PA Winterswijk - molenaar
- Jos Roerdink en anderen
- telefoon
- 06-5141 6713
-
secretaris@molenbataaf.nl
- website
- www.molenbataaf.nl
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
- zaterdags van 09.30 - 16.30 uur.Op zondagen zijn we geopend op de laatste dag van de maand tijdens de koopzondagen in Winterwijk en eventuele extra-koopzondagen. De molen is in die gevallen de zaterdag daaraan voorafgaand gesloten. Tijden als zaterdag.
- toegangsprijzen
- Groepen van 10 personen € 25,-. Elke persoon meer € 2,50 p.p. Aanmelden via www.molenbataaf.nl Molen is niet op zondag open.
- winkelinformatie
- Meel te koop.
- meelverkoop
- ja
- museum informatie
- In de expositieruimte staan de Scholtegoederen van Winterswijk centraal.
- gericht op scholen
- ja
- informatie voor scholen
Aanmelden via www.molenbataaf.nl
- AKG lid
- nee
- bijzonderheden
levensloop
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
- Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
- molenmaker
- Fa. Vaags, Aalten (2010)
- omwentelingen
constructie
- modeltype
- Kantige molen, beltmolen
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Eiken achtkant, gedekt met metalen platen, op stenen voet. Belt geheel afgegraven en vervangen door stenen bedrijfsruimten.
- kap
- Gedekt met metalen platen
- inrichting
Eén koppel 16der blauwe en één koppel 16der kunststenen; regulateur; sleepluiwerk
- versieringen
Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, met in grote letters het opschrift 'Bataaf'.
kenmerken windmolens
- plaats bediening
- beltmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Rollenkruiwerk; 30 ijzeren rollen. Kruihaspel.
- vlucht
- 26,20 m.
- vang
- Stutvang; 4 vaste stukken. Vangbalk met haak; vangtrommel. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 69 kammen
Bovenbonkelaar 36 kammen, steek 11,5 cm
Spoorwiel 79 kammen
Steenschijflopen 21 en 24 staven, steek: 10,5 cm
Overbrengingsverhouding 1 : 7,21 / 1 : 6,31- hoogte
- van de belt: 3,10 m.
- wiekvorm
- Binnenroede systeem Dekker met Ten Haveklep; buitenroede systeem Dekker
- wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Vaags 193 buiten 2008 2010 buiten aanw. 25,00 Vaags 194 binnen 2008 2010 binnen aanw. 25,00 - wiekverbeteringen
In 1937 kreeg deze molen op beide roeden het systeem Dekker; de binnenroede bovendien met de toen volslagen nieuwe Ten Haveklep.
Bij de reconstructie van 2010 is de opzet van 1937 gekopieerd.- bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte As 13, Geraedts13 2009 2010 aanw. 05,35
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 526018
eigendom
- eigenaar
- Stichting Molen de Bataaf
- eigendomsvorm
- Stichting
- eigendomshistorie
De Stichting Molen de Bataaf is eigenaar sinds 2003, daarvoor was dat vanaf 1849 de familie Te Lintum.
geschiedenis
Op 28 augustus 1800 kwamen verscheidene mensen bijeen na een oproep van de hervormde kerk: men wilde een windmolen bouwen om met de opbrengst hiervan de predikanten te kunnen betalen. Men was het hier snel over eens: reeds op 27 september werd met het werk begonnen.
De kosten van de bouw bedroegen ƒ 3.255,--; op 2 juni 1801 werd het eerste graan gemalen.
In 1859 werd de familie Te Lintum eigenaar en die zou dat tot in de 21ste eeuw blijven.
Nadat de molen in 1930 buiten bedrijf was gekomen en daardoor ook in minder goede staat geraakt, volgde in 1937 een grote opleving mét een primeur: molenmaker Gerrit Jan ten Have uit Vorden introduceerde hier een nieuw wieksysteem (dat later zijn naam zou krijgen).
Het was een opmerkelijk systeem: duidelijk geïnspireerd op wat Kurt Bilau jaren eerder had bedacht maar de lange draaibare zwichtklep was hier in hout uitgevoerd, dus veel lichter en goedkoper dan de geheel metalen Bilauklep.
Bij De Bataaf werd het toegepast in combinatie met het systeem Dekker, hetgeen uitzonderlijk is gebleken: latere molens met het Ten Havesysteem kregen vrijwel altijd een stroomlijnneus die leek op die van Van Bussel. Op 'De Bataaf' was het hoe dan ook een groot succes: volgens molenaar Te Lintum draaide de molen al bij matige wind 'als een spoortrein'.
Dit nieuwe gebruik van de windkracht duurde ruim 20 jaar: tot 1958. Daarna volgde stilstand en werd het bedrijf van Te Lintum omgebouwd tot een moderne maalderij, met ook dramatische gevolgen voor de molen.
In 1963 volgde onttakeling: wiekenkruis, as en het grootste deel van het binnenwerk werden verwijderd door molenmaker Guus Beckers (Bredevoort). De Bataaf werd, als romp met kap, omhulsel voor een silo en raakte langzamerhand geheel door andere bedrijfsgebouwen ingesloten.
Plannen om De Bataaf weer in oude staat te herstellen waren er al vanaf ca. 1980. De twee uitgaven van het Gelders Molenboek (1968 en 1982) lieten Winterswijk zien als een gemeente van voornamelijk molenrestanten (en De Bataaf was daar maar één van...).
In 2001 werd Stichting Molen de Bataaf opgericht met het doel, de molen weer in oude luister te herstellen. Dit laatste lukte, nadat de maalderij van Te Lintum was opgeheven en de familie de molenromp voor een symbolisch bedrag aan deze stichting had verkocht.
Molenaar Appie te Lintum overleed in maart 2010. Hij had het begin van de herbouw nog meegemaakt maar mocht de voltooiing, waar hij zo naar uit had gezien, helaas niet meer beleven.
Op 17 mei 2010 werd de herboren Bataaf officieel in gebruik genomen. De molen is gereconstrueerd volgens de situatie van 1937, dus met Dekkerwieken in combinatie met de Ten Haveklep. Het mechaniek wordt niet via een doorboorde as bediend, maar - net als 1937 - door een zwichtring achter de askop.
Enige jaren na de ingebruikname besloten de molenaars om op de buitenroede weer zeilen te gaan voeren; na de restauratie was het aanvankelijk de bedoeling om alleen het Dekkersysteem met de zwichtklep als windvanger te gebruiken.
aanvullingen
- toelichting naam
De naam van deze molen heeft ongetwijfeld te maken met de politieke omwenteling die zich rond 1800 had voltrokken in wat tegenwoordig Nederland is. "Bataafse Republiek" was toen de naam van de (tijdelijke) staatsvorm.
De molen heeft die naam (mogen) behouden.- unieke eigenschap
De eerste molen die het systeem Ten Have kreeg, hier - bijzonder - in combinatie met het systeem Dekker.
- literatuur
Nel Scholten-Ballast, 'De Gelderse familie Te Lintum', in: Molens nr. 66 (2002) pp. 10 - 13.
- trivia
De Bataaf had (en heeft), zo wordt beweerd, het sterkste achtkant van de hele omgeving. Dit werd kort nadat deze molen voorzien was van de Ten Havekleppen treffend bewezen. Molenaar Te Lintum maalde op een dag bij krachtige wind en was uiteraard gewend dat de molen geen krimp gaf. Wat hij niet merkte, was dat de wind sterk was toegenomen, de Ten Havekleppen deden immers hun werk. Die kleppen moesten evenwel keihard werken om de zaak in toom te houden en stonden tenslotte volkomen dwars: zij remden dus op vol vermogen!
Toen op een zeker moment het achtkant tóch even kraakte, ging Te Lintum buiten kijken: zijn molen stond nog steeds keurig te malen, maar zijn schuur was omgewaaid...
(dit verhaal met alle dank aan wijlen Frans Gunnewick te Vragender!).
foto's
- foto's
-
Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Ronald Bakker (9-2-2019)Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Willem Stapelkamp (2-9-2015)Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Piet Glasbergen (23-4-2022)Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Piet Glasbergen (5-12-2015)Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Barend Zinkweg (26-6-2018)
Molenaar van de Pendrechtse Molen, Barend Zinkweg schrijft: 'Ik kan me niet herinneren ooit ergens op een verdekkerde molen dergelijke zeilklampen gezien te hebben. De mogelijk verklaring is, dat de platen van de verdekkering elkaar ook bijna voor de voorzoom raken en als het zeil daarover geklampt zou worden gaat het kapot.'Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Louis Kleijberg (7-7-2013)Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Piet Glasbergen (5-12-2015)Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Piet Glasbergen (5-12-2015)Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)André Nibbelink (22-5-2010)Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Louis Kleijberg (7-7-2013)Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Ronald Bakker (9-2-2019)
De maalzolder.Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Ronald Bakker (9-2-2019)
De steenzolder.Molen 00900 Bataaf (Winterswijk)Ronald Bakker (9-2-2019)
In de molen bevinden zich vele inscripties. Deze dateert uit 1809, acht jaar na de bouw van de molen.
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | tekstbijdragen over de motor in deze molen insturen (indien van toepassing)
- foto's
- foto's insturen