Venemansmolen / De Oude Molen

geschiedenis

Vroeger stond op het huidige erf een standerdmolen die tot 1659 Duits bezit was. Deze verbrandde in 1827. J.D. Venemans kocht de grond met de rechten en de restanten van de standerdmolen en liet een nieuwe molen bouwen. Vijf generaties Venemans oefenden hier vervolgens tot 1992 het molenaarsbedrijf uit, evenwel niet steeds met dezelfde molen: in 1883 brandde namelijk de voor J.D. Venemans gebouwde molen af en toen vestigde men ter plekke een stoommaalderij met olieslagerij. Een windmolen leek op dat moment kennelijk niet nodig.
Maar blijkbaar was er destijds nog emplooi voor windkracht want in 1898, 15 jaar dus na het afbranden van de voorganger, werd op deze plaats, met onderdelen van de in dat jaar in Zaandam gesloopte houtzaagmolen De Gekroonde Hoop gebouwd. Hiermee kocht men een oud achtkant, dat uit tenminste 1681 moet dateren, want in dat jaar wordt 'De Gekroonde Hoop' al genoemd. Het exacte bouwjaar van deze molen is (nog) niet bekend.

In 1931 was het voorlopig voorbij: wiekenkruis, staart en stelling werden verwijderd, maar molenromp (mét kap) en bijgebouwen bleven daarna nog jaren in gebruik als mechanische maalderij.

Dit duurde tot 1992: toen werd het bedrijf beëindigd en het complex voor het symbolische bedrag van ƒ 1,-- overgedragen aan de Stichting Venemansmolen. Op dat moment was al duidelijk dat men streefde naar rehabilitatie van de overgebleven molenromp tot volwaardig windmaalwerktuig. Winterswijk, een gemeente met een opvallend groot aantal incomplete molens, kon in dit opzicht inderdaad wel een positief signaal gebruiken.

In 1994 startte een zeer grote restauratie/reconstructie die in augustus 1997 werd afgesloten. De stenen onderbouw werd eerst enige meters verhoogd en daartoe stond het achtkant geruime tijd op de grond. Op 23 september vond de officiële ingebruikstelling van het complex plaats door Z.K.H. Prins Claus.

Door sommigen is kritisch gereageerd op dit project: technisch is alles zeer goed uitgevoerd, maar de molen ziet er nu, als duidelijk hogere stellingmolen dan oorspronkelijk en bovendien uitgerust met een wieksysteem, ontstaan nadat deze molen al was onttakeld, geheel anders uit dan tussen 1898 en 1931.
Hoe dan ook is hierdoor de discussie over restauratie-ethiek duidelijk aangewakkerd en beïnvloed.

Eigenaren van de molen:
J.D. Venemans (1898 - 1924)
G. Venemans (1924 - 1952)
Firma G. Venemans (1952 - 1992)
Stichting Venemansmolen (1992 - heden).