- naam
- Voorste Molen / Hooglandse Molen
- modeltype
- Wipmolen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig in circuit
- bestemming
- Vh. bemalen van de Dorpspolder Hellouw; thans buiten bedrijf
- adres
-
Zeek 30
4174 LH Hellouw - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate Nr
- 00844
- inventarisnr
- GL097
Voorste Molen / Hooglandse Molen
Hellouw, Gelderland
bestaande molen
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)
T. Dreessen (20-6-2021)
De molen in zijn huidige (tevens authentieke) kleurstelling.
De molen in zijn huidige (tevens authentieke) kleurstelling.
locatie
- plaats
- Hellouw
- plaats aanduiding
- gemeente
- West-Betuwe, Gelderland
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Haaften, sectie H, nr. 33
- geo positie
-
X: 138.870, Y: 427.659N: 51.83729, O: 5.15317
- biotoop waarde
- Zeer groot; in 2023 zijn bomenrijen ten noorden en zuidwesten gerooid waardoor de molen weer vrij in het landschap staat. Wél is er enige windbelemmering van hoge bomen rond een boerderij ten zuiden van de molen.
- biotoop toelichting
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Zeek 30
4174 LH Hellouw - molenaar
- T. Dreessen
- telefoon
-
tdreessen@hotmail.com
- website
- social media
- open voor publiek
- nee
- gericht op scholen
- nee
- AKG lid
- nee
- bijzonderheden
levensloop
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig in circuit
- bestemming
- Vh. bemalen van de Dorpspolder Hellouw; thans buiten bedrijf
- molenmaker
- C. Pellikaan, Arkel (1803)
- omwentelingen
constructie
- modeltype
- Wipmolen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Ondertoren gedekt met dakleer
- kap
- Bovenhuis geheel zwart geteerd; kap gedekt met gepotdekselde planken
- inrichting
Gesloten ijzeren scheprad Ø 6,25 m., breed 0,40 m. buiten de molen; woning in de molen.
kenmerken windmolens
- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- plaats kruiwerk
- middenkruier
- kruiwerk
- Zetelkruiwerk; kruilier
- vlucht
- 27.30 m.
- vang
- Vlaamse vang; vangbalk met haak; evenaar (oorspr. vangstok)
- overbrenging
Bovenwiel 60 kammen
Bovenschijfloop 26 staven, steek 15,0 cm.
Onderschijfloop 26 staven
Onderwiel 88 kammen, steek 17,6 cm.
Overbrengingsverhouding 1,47 : 1- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Vaags 485 buiten 2020 2020 buiten aanw. 27,16 Bremer 121 Buiten 1967 1967 buiten 2020 27,30 Fransen g.n. buiten 1920 1920? buiten 1967? 27,60 Pot 1452 binnen 1885 1885 binnen aanw. 27,30 - wiekverbeteringen
Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.
- bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Sterkman & Zn, wed. A. 122 1860 1860? aanw. 06,00 - wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte onbekend ? aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 30347
eigendom
- eigenaar
- Molenstichting voor het Gelders Rivierengebied
- eigendomsvorm
- Stichting
- eigendomshistorie
Tot 1953 was de (dorps)polder Hellouw eigenaar, daarna tot 1974 het Polderdistrict Tielerwaard. Sindsdien is de molen bezit van de Molenstichting voor het Gelders Rivierengebied.
geschiedenis
De eerste en de tweede molen op deze plek werden in 1572 en 1627 tijdens een overstroming door kruiend ijs verwoest. De derde molen werd in 1803 verwoest, ditmaal niet door water, maar door vuur. De huidige molen is daarmee de vierde molen op deze locatie.
Bouwer was Cornelis Pellikaan, ook al bekend als de bouwer van de nog bestaande Zuid-Hollandse molen te Hank. Hij had zijn bedrijf inmiddels van Meeuwen naar Arkel verhuisd.
Tot 1947 bemaalde deze molen het hoge deel van de polder Hellouw. Daarna was als gevolg van een ruilverkaveling uitmalen op de boezem niet meer mogelijk.
In 1953, 1967 en 1994 heeft de molen restauraties ondergaan. Bij die van 1967 maakte men de molen weer draaivaardig, waarna er inderdaad weer geregeld is gedraaid. In 1994 kreeg de molen een maalcircuit, zodat het scheprad weer kon functioneren.
In het late najaar van 2019 stelde men vast dat de antieke Potroede grondig moest worden nagekeken en werd de molen stilgezet. 2 april 2020 werd die roede gestreken om elders te worden gerestaureerd. Eind juli volgden de buitenroede (die niet terugkeerde) en ook de bovenas. Die laatste moest dringend opnieuw worden afgedraaid (zie ook 'Trivia'). In de tussentijd vernieuwde de molenmaker de windpeluw.
25 september 2020 werden as en vervolgens roeden gestoken en kort daarna was alles weer maalvaardig. De molen is inmiddels ook in een iets soberder kleurstelling geschilderd (o.m. windpeluw zwart in plaats van wit).
aanvullingen
- unieke eigenschap
Tezamen met de Achterste of Laaglandse molen de enig overgebleven wipmolen van Gelderland.
- literatuur
Jan Knegt, De molens van Hellouw: de laatste wipmolens van Gelderland, in: Molenwereld 7/8 (2003), pp. 226 - 230.
- trivia
De hals van de bovenas kende tot 2020 diepe groeven, dit als gevolg van het op last van de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog geleverde verkeerde smeervet: de bovenas liep als gevolg warm en raakte beschadigd. De reden: er moest gemalen worden om te voorkomen dat Duits luchtafweergeschut, opgesteld in de polder, onder water zou komen te staan. De molenaar wilde hieraan uiteraard niet meewerken, had daarom zijn voorraad reuzel begraven en beweerde niet hard te kunnen malen, omdat hij geen goed vet had. Een fraai staaltje 'burgerlijke ongehoorzaamheid', in dit geval wel met littekens voor de molen.
(Zoals verderop te lezen, heeft men dit probleem in 2020 opgelost door de bovenas te strijken en opnieuw af te draaien).
foto's
- foto's
-
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)Frans van Erp (8-1-2017)
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)T. Dreessen (10-9-2017)
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)Loek Busser (8-11-2003).
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)T. Dreessen (10-2-2021)
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)Tim Dreessen (30-7-2023)
De molen weer volledig vrijstaand vanuit het zuidwesten, nadat hoge beplanting hier is gerooid.
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)Frank Moerland (11-6-2017)
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)Rob Pols (23-6-2018)
Kruibank en -lier.
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)Justin van den Heuvel (8-11-2008)
De nogal opvallend geschilderde schepradkast.
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)Rob Pols (23-6-2018)
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)Bart Hardoff (23-8-2013).
Molen 00844 Voorste Molen / Hooglandse Molen (Hellouw)William Bouter (10-11-2018)
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | tekstbijdragen over de motor in deze molen insturen (indien van toepassing)
- foto's
- foto's insturen