Molen (houtzaagmolen), Spanbroek

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1727

verdwenen

1905

afgebroken

geschiedenis

In het oude Westfriesche dorp Spanbroek, de hoofdplaats van de heerlijkheid Spandbroek, Spierdijk en Zandwerven, stond tot voor eenige jaren aan de Ringsloot een houtzaagmolen, die werkelijk een aristocraat onder zijns gelijken was. Zooals hij daar stond op 't eind van 't Slempad met zijn fijne gebogen lijnen scherp afgeteekend tegen den grauwen, Noordelijken hemel, waar hij een waar sieraad was voor het landschap; en was toen reeds 't Genootschap "de Hollandsche molen" opgericht geweest, het zou hemel en aarde en heel West-Friesland daarbij hebben bewogen, om dezen molen, een gentleman onder de vele plompe collega's, te doen blijven bestaan. Het heeft niet zoo mogen zijn, hij is verdwenen, maar wij willen trachten zijn nagedachtenis bewaard te doen blijven.

De bewuste molen dan was "opgeregd" door Joris Spruyt, die den 30en Juli 1727 octrooi van bemaling kreeg. Zes jaren lang zaagde en maalde Spruyt en verkocht toen 20 Dec. 1733 zijn eigendom aan Jan Jansz. Braak, geboren omstreeks 1709 aan het Keern, nabij Hoorn.

Overgenomen uit "West Friesland Oud en Nieuw" 1930, pag. 116
-----

De zaagmolen stond op het eind van het Slempad. Molenaar Jan Braak uit Hoorn sprak op 1 januari 1733 mondeling af om voor het windrecht jaarlijks zes gulden aan de Heer, Daniel van Geel, te betalen. Hij deed dat echter niet, na zeven jaar procederen en andere onaangenaamheden werd hij hiertoe toch veroordeeld.

Een van Braaks opvolgers was burgemeester Van den Steen, een van de organisatoren van de eerste Landbouwtentoonstelling, in 1898.

Bron: Bundel WFON 1983. Verzameling H. van der Kaay.
-----

De firma BIK bouwprodukten te Opmeer is voortgekomen uit deze houtzagerij.
F. Valkering, 9 mei 2005.