Molen De Onderneming, Vierhuizen

Vierhuizen, Groningen
b

korte karakteristiek

naam
De Onderneming
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

adres
Hoofdstraat 25
9975 VR Vierhuizen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00489
oude dbnr.
B374
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 00489 De Onderneming (Vierhuizen)
Rob Hoving (7-5-2017)

locatie

plaats
Vierhuizen
gemeente
Het Hogeland, Groningen
streek
Hunsingo
kadastrale aanduiding
Gemeente Ulrum, sectie B, nr. 543
geo positie
X: 215122, Y: 597505
N: 53.36068, O: 6.29035
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Zeer groot; wél hinder van de bomen bij de kerk. Fraai uitzicht over het Lauwersmeer: de molens van Munnekezijl en Anjum, beide in Friesland, zijn vanaf de stelling zichtbaar.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Hoofdstraat 25
9975 VR Vierhuizen
molenaar
A.P. Groen / Libbe Kooistra
telefoon
050-3135901
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
ja
op afspraak
ja
openingstijden

Zondag 14.00 - 16.30 uur en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Na afspraak per telefoon of via de mail.

bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Onderneming via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met horizontale delen, op stenen onderbouw
kap
Gedekt met verticaal gepotdekselde delen
inrichting

Eén koppel maalstenen; kammenluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met de opschriften 'De Onder neming' en daaronder '18 58'.

In de toog boven één van de inrijpoorten een sluitsteentje met het jaartal '1858'.

Daarboven een gevelsteen met de opschriften:
"J.J. Loots
G.R. Bolt
De Onderneming
Gebouwd 1858"

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Voeghoutenkruiwerk; kruilier met stellinghaak
vlucht
19,50 m.
vang
Vlaamse vang; 4 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 61 kammen
Bovenbonkelaar 35 kammen
Kammenluitafel 25 kammen
Luiaswiel 19 kammen
Spoorwiel 90 kammen
Steenschijf 29 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 5,41

hoogte
van de stelling: 7,80 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Bremer/Dunning ✉︎ 305 buiten 2010 2010 buiten aanw. 19,50
Bremer/Dunning ✉︎ 306 binnen 2010 2010 binnen aanw. 19,50
Bremer ✉︎ 156 binnen 1969 1969 binnen 2010 19,40
Bremer ✉︎ 157 buiten 1969 1969 buiten 2010 19,40
wiekverbeteringen

Zeer lang heeft deze molen op beide roeden zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen gehad. Rond 1958 was dit door het langdurige verval vrijwel verdwenen.
Bij de grote restauratie van 1969 is gekozen voor Oud-Hollandse ophekking met zeilen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 2??, Enthoven & Co, L.I.
Enthoven & Co, L.I.
✉︎ 2?? 1860 1911 aanw. 05,73
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

omwentelingen
eigendomshistorie

De Stichting Het Groninger Landschap is eigenaar sinds 1-1-2007. Daarvoor was dat de Stichting De Vierhuister Molen.

geschiedenis

De molen De Onderneming dateert van 1858 en werd gebouwd in opdracht van J.J. Loots. Dit als vervanger van een pas uit 1844 daterende kleine grondzeiler. Die laatste werd afgebroken en verkocht naar Niehove. Kennelijk voldeed die molen al heel snel niet meer en liet Loots een veel grotere en hogere molen bouwen.

In 1952 was De Onderneming, inmiddels al jaren buiten bedrijf, zodanig in verval geraakt dat een sloopvergunning werd verleend. Alleen: de toenmalige eigenaar, net als de bouwheer J.J. Loots genaamd, ging niet tot afbraak over. Een inwoner van Vierhuizen, de heer Knol, oefende zoveel invloed op Loots uit, dat de molen bleef, zij het dus in zeer slechte staat. Knol kocht daartoe de molen zelfs aan!
In 1957 werd de molen eigendom van een speciaal opgerichte vereniging, wat de redding van deze molen betekende. Enige tijd later werden consoliderende maatregelen genomen. Een echt grondige restauratie kon men pas in 1969 realiseren (en kostte het voor die tijd stevige bedrag van ƒ 86.000,--). 

Draaien deed de molen vervolgens steeds vaker en, onder invloed van het opkomende vrijwillige molenaarschap, was dit op een zeker moment dé lesmolen voor Groningen en daarbuiten. Bernard Dijk, watermolenaar te Aduard, heeft hier totaan zijn overlijden (2001)  zeer veel mensen opgeleid. 

In 2010 was het wiekenkruis (roeden plus ophekking) dringend aan vernieuwing toe. Op 7 oktober 2010 werden de oude roeden gestreken en nieuwe gestoken.
Ondertussen was het enig overgebleven koppel stenen van deze molen al een hele tijd niet maalvaardig meer. In 2013 kwam hierin verandering: molensteen-expert Hans Titulaer verbeterde het scherpsel en stelde steenspil en pasbalk opnieuw af. Daarna kon de molen weer echt malen.

aanvullingen

toelichting naam

Gezien de tekst op de gevelsteen heeft deze molen de naam "De Onderneming" al sinds de bouw in 1858.

foto's

foto's