Molen van Van Esch / Nieuwe Steenen Molen, 's-Hertogenbosch

's-Hertogenbosch, Noord-Brabant
v

korte karakteristiek

naam
Molen van Van Esch / Nieuwe Steenen Molen
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00362 a
oude dbnr.
V2237
Meest recente aanpassing
| Algehele revisie gegevens
media-bestand
Molen 00362 a Molen van Van Esch / Nieuwe Steenen Molen ('s-Hertogenbosch)
1. Ansichtkaart (coll. Ton Meesters)

locatie

plaats
's-Hertogenbosch
plaatsaanduiding
Deuterenbastion, Vughteruitgang, thans het Wilhelminaplein en beter bekend als Heetmanplein
gemeente
's-Hertogenbosch, Noord-Brabant
streek
Meierij van 's-Hertogenbosch
kadastrale aanduiding 1811-1832
's-Hertogenbosch G (2) 1836 Jan Baptist Goyarts
geo positie
X: 148575, Y: 410600
N: 51.68415, O: 5.29430

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
ronde bovenkruier
plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
1922 onttakeld 1939 restant gesloopt
geschiedenis

Waarschijnlijk werd de molen in 1715 in steen herbouwd na het afbranden van de houten voorganger. In 1761 werd de molen omschreven als "haar Edeles Steene Cooren wintmolen, staande op deeser Stads wallen bij de Vugterpoort". Eigenaren waren A. van Hanswijk c.s. In een huurcontract van 1766 werd bepaald dat de molenaar wanneer er eenige Executie aan de Vugterpoort of daer ontrent geschied, of het Canon voor Haer Hoog of Edele Mogende bij Hoogstderselver arrivement of vertrek of diergelijke gevallen gelost werd nooit mensen in de molen mocht toelaten om op de stelling te gaan staan. Deze houten stelling of omloop kon vanwege zijn constructie geen groot aantal mensen dragen. Een opvallende bijzonderheid was dat het metselwerk voorzien was van lisenen. Deze bijzonderheid is ook nog aan te treffen aan de Hompesche Molen in Stevensweert (Tenbruggencatenummer 00197), gebouwd in 1722. Mogelijk is deze overeenkomst niet toevallig en is sprake van dezelfde bouwers of hebben de bouwers van de Hompesche molen deze molen als voorbeeld gebruikt.

09-07-1839: Opregte Haarlemsche Courant
Uit de Hand wordt in HUUR aangeboden:
De welbeklante GRAAN en PELMOLEN, genaamd DE NIEUWE STEENEN MOLEN,
staande binnen 's Hertogenbosch , op de Stadswallen, nabij de Vuchterpoort.
Deze Molen, welke om deszelfs voordeeligen windstand, goede contractie en prompte Bediening, als de meest beklante Graanmolen der Stad bekend staat, voorzien van een Koppel Steenen tot malen van Rogge, twee Koppel dito tot malen van Tarwe en twee Pelsteenen, groot Diameter, kan bovendien als Pelmolen, waartoe hij bijzonder we! is ingerigt, een ruim bestaan opleveren, is in Huur bij Mejufvrouw de Wed. F. J. van Lith , voor f 1060 's jaars tot den posten September , en kan met 1° October aanstaande in Huur worden aanvaard.

28-06-1883: Prov. Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche Courant
"Bij het onweder, dat ll. Maandag-namiddag boven deze gemeente losbrak, is de bliksem geslagen in den 'Hoogen Steenen Molen', staande nabij de Vuchterpoort. De schade bepaalde zich bij het verbrijzelen van eene plank van een der roeden en van een gedeelte der galerij. De knechts, die zich onder den molen bevonden, waren zeer verschrokken."

13-08-1894: Rotterdamsch Nieuwsblad
"Tijdens het hevige onweder, dat gepasseerden nacht boven 's Hertogenbosch heeft gewoed, is de bliksem geslagen in den korenmolen van de heer v. Es. Een der wieken werd middendoorgekloofd en een eind weggeworpen. Het kwam op een dak neder, dat nogal beschadigd werd, zonder echter ongelukken ter veroorzaken. De brand, die in den molen door den bliksem ontstond, was spoedig gebluscht."

De molen, bekend als de molen van Van Esch, werd rond 1922 stilgezet en tot de steenzolder gesloopt. In de daarop volgende jaren takelde de molen steeds verder af, waarna uiteindelijk de hele molen in 1939 gesloopt werd. Ook de molenberg werd afgegraven.

Bron o.a.: "Molenwandeling over de stadswal", artikelenreeks door Nico Jurgens, in "Bossche Bladen 2" 1997 (Stadsarchief).

aanvullingen

trivia

Komende vanuit Vught, was deze molen al van verre te zien. Op afb. 3 is ook de Vughtsepoort te zien, die in 1875 werd afgebroken.
-----

De molen stond nabij het Wilhelminapark, via de Wilhelminabrug of ook wel genoemd de 'Knuppeltjesbrug' kon men de stadsgracht aan de overzijde verlaten. Later verdween het Wilhelminapark weer en daarvoor in de plaats kwam het bekende verkeersplein, het Wilhelminaplein (beter gekend als Heetmanplein, genoemd naar de ontwerper van dit zeer ingewikkelde verkeersknooppunt). Nu er opnieuw wordt ingericht is er een werkgroep opgericht die zich sterk wil maken voor de herbouw van deze molen.
Camiel Damen, 10 juni 2004.
-----

Op de Ten-Bruggencatefiche is abusievelijk bijgeschreven dat dit de Nooitgedacht was op bastion Maria. Dat was echter geen stellingmolen maar een bergmolen, de gegevens horen bij Tenbruggencatenummer 07868.
Red.