- naam
- Ondermolen O
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- herbouwd
- 1652 / 1957
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig in circuit
- bestemming
- Vh. bemalen van het waterschap de Schermer (2e trap), thans buiten bedrijf; woning
- adres
-
Molenweg 12
1645 WK Ursem - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate Nr
- 00122
- inventarisnr
- NH088
Ondermolen O
Ursem, Noord-Holland
bestaande molen

locatie
- plaats
- Ursem
- plaats aanduiding
- gemeente
- Alkmaar, Noord-Holland
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Schermer, sectie U, nr. 410
- geo positie
-
X: 120.869, Y: 514.467N: 52.61667, O: 4.88324
- biotoop waarde
- Bijzonder groot
- biotoop toelichting
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Molenweg 12
1645 WK Ursem - molenaar
- Peter Volmer
- telefoon
- 072-5022598 of 072-5022423
-
- website
- social media
- open voor publiek
- nee
- gericht op scholen
- nee
- AKG lid
- nee
- bijzonderheden
levensloop
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig in circuit
- bestemming
- Vh. bemalen van het waterschap de Schermer (2e trap), thans buiten bedrijf; woning
- afkomstig van
- omwentelingen
constructie
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Eiken achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geteerde gepotdekselde planken
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Houten vijzel Ø 2,00 m. met drie gangen; (gereconstrueerde) woning met spilkast en bedsteden.
kenmerken windmolens
- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- binnenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- 50 houten rollen; binnenkruirad met 16 spaken
- vlucht
- 24,90 m.
- vang
- Stutvang; 3 vaste stukken. Vangbalk met klos, vangstok. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 51 kammen
Bovenschijfloop 24 staven, steek 16,5 cm.
Onderbonkelaar 27 kammen
Vijzelwiel 31 kammen
Overbrengingsverhouding 1 : 1, 85- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Buurma 215 buiten 1988 1988 buiten aanw. 24,90 Buurma 216 Binnen 1988 1988 Binnen aanw. 24,90 Pot binnen ? 1958 binnen 1988 24,90 Pot buiten ? 1958 buiten 1988 24,50 Pot buiten ? buiten 1944 25,00 Pot binnen ? binnen 1944 25,00 - wiekverbeteringen
Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.
- bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Gieterij Hardinxveld 28 1988 1988 aanw. As 616, De Prins van Oranje616 1869 1957 1988 Sterkman & Zn, wed. A. 291 1864 1864? 1944 05,35
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 33114
eigendom
- eigenaar
- Schermer Molens Stichting
- eigendomsvorm
- Stichting
- eigendomshistorie
Schermer Molens Stichting sinds 1-01-2014, daarvoor de Stichting Schermer Molens sinds 1964, daarvoor het Waterschap de Schermeer.
geschiedenis
Ondermolen O is een eind 1633 of begin 1634 gebouwde achtkante binnenkruier. Aanvankelijk diende hij als bovenmolen voor de toen nog droog te malen Schermeer. Toen de Schermeer eenmaal daadwerkelijk droog begon te vallen, vond een grote herschikking van de aanwezige molens plaats. Deze molen werd daarom in 1652 verplaatst naar de huidige locatie, om daar te dienen als ondermolen. Als Ondermolen O maakte hij vervolgens deel uit van de (inmiddels grotendeels verdwenen) groep van zestien molens tussen Ursem en Schermerhorn, de zgn. Noordkust. Deze maalde in drie trappen de binnenboezem van de Schermer af op de Schermerboezem.
De molen werd in 1882 vervijzeld, kwam in 1929 buiten bedrijf en diende daarna uitsluitend nog als woning.
Op 5 maart 1944 werd de molen 'geplukt': as, roeden en ook koningspil werden verwijderd om te worden gebruikt voor herstel van de Barremolen te Zoeterwoude-Rijndijk. Deze had eind 1943 door asbreuk zijn wiekenkruis verspeeld. Het was oorlog, materieel was duur en schaars en de Schermermolens zouden toch niet meer in bedrijf komen.
In 1957 werd de molen uitwendig hersteld door het aanbrengen van een bovenas, twee tweedehands roeden en een 'bovenwiel'. Dit laatste was een oud vijzelwiel (en dus veel te klein, waardoor draaien niet verantwoord was). Daarnaast was de derdehands bovenas voor dit type molen veel te kort. Zo leidde deze molen, overigens net als de andere Schermermolens in die tijd, een statisch bestaan. Uitwendig compleet, maar niet meer dan dat en van binnen alleen een woning.
Verandering van deze situatie kwam pas in 1988 toen deze molen, als laatste van de elf overgebleven Schermermolens, draaivaardig werd gemaakt door het aanbrengen van een nieuwe gietijzeren as (van lang model, veel beter passend bij een Noord-Hollandse binnenkruier), bovenwiel en roeden. Sindsdien draait de molen weer regelmatig. In 1999 werd ook een koningspil geplaatst.
In het kader van het grote project, waarbij alle Schermermolens weer maalvaardig werden gemaakt, werd Ondermolen O in 2004 geheel gecompleteerd met boven- en onderschijfloop, vijzelwiel en een houten vijzel. Deze molen, die tamelijk ver van de andere overgebleven molens van Schermerhorn gelegen is, kreeg een maalcircuit. De vijzelwaterloop van de in 1930 gesloopte ondermolen N dient hierbij als overstort.
aanvullingen
- toelichting naam
De molen wordt, ter onderscheiding van de - vroegere - buurmolens, aangeduid met een letter. De buurmolens mogen dan bijna alle verdwenen zijn, waardoor juist deze molen er wat eenzaam bij staat, maar de aanduiding is gebleven!
- trivia
Deze Schermermolen ligt relatief dicht bij de openbare weg. Toen de molen nog in bedrijf was, was hier, om zicht op de weg te houden en de molen op tijd te kunnen vangen als er paarden langskwamen (paarden zijn in de regel nogal schrikachtig bij een malende molen), een spionnetje (kleine spiegel) aanwezig.
foto's
- foto's
-
Molen 00122 Ondermolen O (Ursem)Piet Glasbergen (28-5-2012)Molen 00122 Ondermolen O (Ursem)Willem Jans (21-5-2005).Molen 00122 Ondermolen O (Ursem)Abel van Loenen (2-9-2018)Molen 00122 Ondermolen O (Ursem)Chris van Gijs (3-1-2010).Molen 00122 Ondermolen O (Ursem)Chris van Gijs (8-10-2013).Molen 00122 Ondermolen O (Ursem)Frits Kruishaar (17-4-2010).Molen 00122 Ondermolen O (Ursem)Zo te zien is er werk aan de onderste wiek, want het zeil is om de achterzoom geslagen.
Dronefoto: René Pronk (31-8-2014).
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | tekstbijdragen over de motor in deze molen insturen (indien van toepassing)
- foto's
- foto's insturen