Molen De Eendracht, Alphen aan den Rijn

geschiedenis

Van origine was deze molen in 1752 gebouwd als De Twee Gebroeders in Zaandam-Oost. In 1898 stond deze molen daar voor de sloop te koop, werd vervolgens aangekocht en in onderdelen naar Alphen overgeplaatst. Daar kwam deze in plaats van een molen die ruim 500 meter ten ZZW van de huidige stond; verbreding van de Gouwe maakte dat die veel lagere achtkante molen daar moest verdwijnen.

Van 1923 tot 1973 was Bram Walraven eigenaar. Deze was zeer vooruitstrevend en inventief: in de meeste korenmolens werd nog zak voor zak gemalen (het zgn. loonmalen) wat zeer arbeidsintensief was. Bij "De Eendracht" waren zowel in molen als pakhuizen silo's, elevatoren, luiwerken, transportgoten en -schroeven aangelegd, zodat al het transport om tot een gereed produkt (hoofdzakelijk veevoeder) te komen, op wind- of mechanische kracht plaats kon vinden. In februari 1934 werden bovendien beide roeden voorzien van het systeem Dekker.

De Eendracht was een productiemolen en ook op dagen dat er geen wind was moet er gemalen kunnen worden, hiertoe werd een stoommachine geplaatst. Op een gegeven moment is deze machine vervangen door een elektromotor. Deze dreef drie koppel stenen aan die beneden in de molen opgesteld stonden. Deze elektrische hulpkracht heeft echter niet lang bestaan, want de buurman van Walraven, de Centrale Alphense Veevoederhandel, kreeg zijn stroom namelijk een halve cent per KWh goedkoper geleverd. Uit oogpunt van oneerlijke concurrentie werd dit door Walraven aangevochten, maar hij kreeg - gelukkig voor de molen - geen gelijk. De boze Walraven verwijderde vervolgens de elektromotor en liet een 60 Pk tweecilinder dieselmotor van Motorenfabriek 'De Industrie' plaatsen. Deze fabriek was op een steenworp afstand van de molen gevestigd.

Tot ca. 1955 was de molen op windkracht in bedrijf; daarna werd op nog af en toe gedraaid, tot dit vanwege de slechter wordende staat niet meer ging. Na een grote restauratie in 1973/1974 kwam de molen op vrijwillige basis weer in bedrijf.

In november 2007 is de kap, compleet met één opgehekte roede, eraf gehaald en naast de molen neergezet. Dit omdat de kuip, kruivloer en bovenzijden van enkele achtkantstijlen slechter bleken dan gedacht. Na herstel werden de kap herplaatst en de buitenroede weer gestoken. Van de kap zelf waren ondertussen windpeluw en steunder vernieuwd. Ook werd van de gelegenheid gebruik gemaakt door delen van de kap weer in de oorspronkelijke kleuren te verven.
In het najaar van 2015 werd één van de roeden gestreken om te worden gerepareerd. Korte tijd later kon deze weer worden gestoken.

Het spoorwiel heeft een dubbele gang kammen; dit wiel is echter niet afkomstig uit de Zaanstreek en zelfs niet uit een molen, maar uit een destijds failliet gegane stoomfabriek. Voor het stellinghek werd in 1898 gebruik gemaakt van een balustrade van een schouwburg te Utrecht. Vandaar dat de molen tot 1973 een zeer bijzonder hek rond de stelling bezat. Dat is toen vervangen door een normale balie.

De Industrie-dieselmotor in de onderbouw werd in 1984, na jaren te hebben vastgezeten, door vrijwilligers weer gangbaar gemaakt. Die motor is vrijwel iedere zaterdag in bedrijf en, naar wijlen Bram Walraven, "De Oude Bram" genoemd.