De oliemolen de Windhond werd gebouwd in 1663. De windbrief van de molen werd op 6 oktober van dat jaar uitgereikt aan Claas Jansz. uit Oostzaandam. De molen stond als volgt beschreven:”Olymolentje de Windhond, staande met zijn erf te Oostzaandam in de Noord neffens de Valdeursloot; belend ten zuiden Frederik Simonsz. En ten noorden Weinningh Willemsz. Erfpacht 3 caroligulden.” Het bedrag dat de eigenaar van de Windhond aan windgeld moest betalen, laat zien dat het hier geen grote molen betrof.
Op 16 september 1678 werd de Windhond tegen brand verzekerd door Gerrit Pietersz. vant Hoff, meer is er over de vroege periode van de Windhond nog niet bekend.
Vanaf 1723 stond de molen op naam van de gebroeders Ruth en Dirk van der Heyde. Op naam van Ruth van der Heyde werd de lading van de molen op 14 juni 1727 verzekerd in het olieslagerscontract voor ladingen dat op die dag te Zaandam was opgericht. Het bedrag dat hij moest betalen aan een collega olieslager die was getroffen door brand, laat zien dat de Windhond een dubbel oliewerk bezat. Eigenaars van dubbele oliemolens betaalden Fl.50,- bij brand, die van enkelwerks oliemolens betaalden Fl.30,-. De opstal van de Windhond werd op 1 juli 1733 bij het OC verzekerd. Naast de Windhond waren de beide broers ook actief in de pellerij, dit gebeurde met de pelmolen “de Hovenier in ’t Klooster” die ook in het Oostzijderveld stond. Ruth en Dirk van der Heyde blijven met de Windhond tot 1741 werken. Daarna komt de molen op naam van Reijer Ven te staan, hij zou tot 1764 eigenaar van de Windhond blijven. Van het begin van de negentiende eeuw tot het jaar 1869 was de Windhond in bedrijf voor de familie de Vries, daarna komt hij in andere handen.
In 1878 wordt de Windhond, voor een bedrag van Fl.5350,-, gekocht door Gerard Hendrik Brat uit Koog aan de Zaan, met de aankoop van deze molen trad Brat in de voetsporen van zijn vader als olieslager. Een jaar later kocht Brat de op de Hemmes staande oliemolen “de Roggebloem”. Ruim tien jaar zal Brat met de Windhond blijven werken. Op 3 januari 1889 worden molen en lading uit het olieslagerscontract geschreven. Brat verkocht de molen toen voor sloop en kocht de voor hem waarschijnlijk iets gunstiger gelegen oliemolen “de Melkpot”, die aan de Mallegatsloot in Westzaandam stond.
Bronnen:
“de Zaende” 2e jaargang 1947 blz. 134
“de Zaende” 5e jaargang 1950 blz. 77
“Duizend Zaanse Molens” P.Boorsma 1968 blz.139
“Het Olieslagerscontract” R.Couwenhoven 2002 blz. 51/ 108
“Gedenkboek van het olieslagerscontract” 1912
“de Windbrief” 11e jaargang 1982 nr.38 artikel T.Neuhaus over de familie Brat (uitg. Ver. De Zaanse Molen)
www.duizendzaansemolens.nl R.Couwenhoven
“Windmolens” G.Husslage 1965 blz. 10-11
F. Rol