- bouwjaar
- verdwenen
-
1907 verbrand 1920 restant gesloopt
- geschiedenis
-
De stenen molen van Baarle Nassau werd gebouwd door molenmaker Barent van Doesburg, die eveneens de nog bestaande molens van Tholen en Terheijden bouwde alsmede de verdwenen oliemolen aan het Van Coothplein.
De bouw vond plats in 1731 getuige een notariële akte:
1731, 23 augustus: bouw van de stenen molen van Baarle-Nassau.
Uit een notariële akte blijkt dat Barent van Doesburg de bouwer was van de nieuwe stenen molen aldaar. De akte luidde als volgt:
Compareerde voor mij Cornels Bollaerts openbaer notaris bij den Ed(ele) Rade en Leenhove van Brabant ende Landen van Overmaze in ‘s Gravenhage geadmitteert binnen de Stadt Breda Residerende, ter Presentie van de getuijgen genoemt, Mons(ieu)r Barent van Doesburgh, borger en Mr. Timmerman alhier, en Mons(ieu)r Adriaan Pijneburgh borger en Mr. Smith binnen dese Stadt, beijde aennemers geweest zijnde van den steenen windkoornmolen staende tot Baerle Nassauw in de Baronnije van Breda, dewelcke verklaerde bij dese te constitueren en volmagtigh te maecke Mons(ieu)r Johan Plemp borger en Mr. Mathematicus binnen de Stadt Rotterdam, omme uijtten naam van constituanten met Wijnant Santvoirt metselaar mede woonende tot Rotterdam voorn(oem)t, als van de costituanten den arbeijt wegens het metselwerk van den voorn(oemde) molen aengenomen hebbende voor de somme van drie hondert guldens, (en een silvere Ducaton tot drie guldens en drie stuijvers voor desselfs dogter) te reeckenen en te liquideren wegens de betalinge door de constituanten op schriftelijke ordre van hem Wijnant Santvoort aen sijne arbeijders gedaen en ’t geene bevonden sal werde hem Wijnant Santvoirt dien aengaende te competeeren te voldoen en betalen, daer van quitantie te nemen soo da behoort, en bij soo verre bevondt wert eenige penn(ingen) door de constituaten meer betaelt te zijn dan den gemelte Santvoirt competeert deselve penningen van hem Santvoirt ook te inne en te ontfangen, daer van quitantie te passeren, en ist nood te ageren en regt te plegen voor alle s’heeren hoven en geregten in alle hunne saecken dissent ede questien, jegen soo wel int eijschen als verweeren (…).
Informatie van Ton Meesters, 1 juni 201911-05-1822: Bredasche courant
ADVERTENTIEN. De ONTVANGER der REGISTRATIE en DOMEINEN in de Kantons Breda en Gtnmken, zal op Zaturdag den 25 Mei 1822, ten overstaan van Heere Burgemeesteren der stad Breda , in het openbaar aan den meest- en genoegbiedende des voormiddags ten tien ure, ten Stadhuize van Breda voor den tijd van zes jaren verhuren: Den STEENEN- WIND- KOORN-MOLEN, genaamd het Wapen, staande en gelegen te Baarle-Nassau. En ten zelven dage, ure en plaatse aan den minst-eischende aanbesteden: Het doen van eenige REPARATIEN en VERNIEUWINGEN aan verschillende Domein Gebouwen onder Gilze, Ginneken en Prinsenhage.
07-01-1826: Bredasche courant
ADVERTENTIEN. AMORTISATIE-SIJNDICAAT.
DOMEINEN. De ONTVANGER der DOMEINEN te Breda,
zal, op Maandag den 9 Januarij 1826, publiek en voor alleman AANBESTEDEN: Het doen van eenige REPARATIEN en VERNIEUWINGEN, aan verschillende DOMINIALE BOUWHOEVEN, en den WINDKOORN MOLEN te Baarle-Nassau; waarvan de Bestekken en Conditiën dagelijks ter visie liggen ten Domein Kantore, en in het Koffijhuis van A. PIJTAK, in de Zwaan te Breda.
04-09-1834: Bredasche courant
Voor den Termijn van 6 Jaren, ingaande den 1e Januari 1830 , Verpachten :
DE STEENEN WIND-KOORN MOLEN met de daarbij behoorende HUIZINGE, STAL, SCHUUR, HOF en LANDERIJEN, staande en gelegen te Baarle-Nassau.
03-08-1843: Bredasche courant
In de afgeloopene week heeft te Baarle-Nassau een bedroevend ongeluk plaats gehad. Een jongetje van den korenmolenaar, naauwelijks drie jaren oud zijnde, speelt middelerwijl de molen draait, op den molenberg en loopt eindelijk onder het bereik der wiek van den molen, waardoor het onschuldig kind zulk een geduchten slag bekomt, gekneusd en van den berg geworpen wordt, dat het na eenige uren lijdens aan de gevolgen overleden is.
01-10-1836: Bredasche courant,
Publiek Verpachten: De STEENEN WIND-KOREN-MOLEN met de daarbij beboorende BUIZINGE en LANDERIJEN te Baarle-Nasaau, voor. een lermjju van 6 jaren, ingaande 1° Jaouarjj 183711-08-1839: Bredasche courant
Voor het Rijk. AMORTISATIE-SYNDICAAT. Administratie der Domeinen, Wegen , Vaarten, enz.
De AGENT van het Domein te Breda, als daartoe geautoriseerd, zal, op Woensdag den 28. Augustus 1839, des voormiddags om 10 uren, ten Huize en Herberge van JAN VAN ALPHEN, in den Zandberg, onder Teteringen, en ten overstaan van den Notaris Mr. F. R. VAN NAERSSEN, residerende Ie Breda, publiek AANBESTEDEN:
3. Perceel. De Steenen WIND-KOREN-MOLEN, de MOLENAARSWONING, enz., te Baarle-Nassau; de HOEVE ter Braacque te Alphen, en de HOEVE van Hoilten te Gilze.
05-06-1844: Algemeen Handelsblad
BAARLE NASSAU, 2 Junij.
In den nacht van gisteren werden de ingezetenen door het gelui der klok en het geroep van brand, iets hetwelk alhier zeldzaam is, uit den slaap gewekt, en weldra bespeurde men dat de steenen wind-korenmolen, dewelke tot het domein van Z.K.H. prins Frederik der Nederlanden behoort en door den molenaar Bruinzeels bemalen wordt, in lichte laaije vlam stond; niettegenstaande, in allerijl, alle mogelijke middelen tot blusschen zijn aangewend, is zulks evenwel vruchteloos geweest, als zijnde al het in zoodanigen molen aanwezige en daartoe behoorende houtwerk, geheel door de hevig woedende vlammen verteerd. De oorzaak van den brand is onbekend en naar men zegt is de molen voor brandschade verzekerd.26-08-1855: Bredasche courant
DOMEINGOEDEREN VAN Z. K. H. Prins FREDERÏK der NEDERLANDEN. RENTAMBT BREDA.
OPENBARE VERPACHTING VAN
DEN KORENMOLEN TE BAARLE-NASSAU en aanhoorige LANDERIJEN.
De RENTMEESTER der Domeingoederen van Z. K. H. Prins FREDERIK der Nederlanden voor het Rentambt Breda, zal , als daartoe gemagtigd, op Maandag den 5. September 1855, des voormiddags ten 11 ure, ten huize en herberge van L. VAN DEN KERKHOF , te Baarle-Nassau, ten overstaan van den Notaris WILLEM KAREL VAN BREDA , gevestigd te Chaam, in het openbaar, voor den tijd van zes jaren en vier maanden, ingaande met den dag der goedkeuring, en eindigende, voor den Molen c. a., den 51. December en voor de Landerijen met Stoppeltijd 1861, onder voorbehoud van nadere goedkeuring, VERPACHTEN: Den STEENEN WIND KOREN- en PELMOLEN te Baarle-Nassau, met HUIS en ERF en aanhoorige LANDERIJEN, Sectie G, N". 67, 60, 61, 62 en 66 en Sectie H, N°'. 512, 515, 514- en 514a te zamen groot 5 B. 80 R. 87 E. De Voorwaarden dezer Verpachting liggen ter lezing, dagelijks (uitgenomen des Zondags), ten Kantore van voornoemden Rentmeester en Notaris. Breda, De Rentmeester voornoemd, den 15. Augustus 1855. P. SIX.
Op 30 december 1884 vestigde Jan Leonard Theeuwes zich in de gemeente Baarle-Nassau, waar hij de zogenaamde Heimolen kocht van de Nassause Domeinen. De Heimolen heette officieel "Het Wapen" en was een stenen bergkorenmolen, gelegen in het buurtschap Gorpeind.
Al op 2 november 1888 verzocht Theeuwes aan B en W van Baarle-Nassau vergunning tot oprichting van een stoomwerktuig ten einde verbonden te worden aan zijn wind- en korenmolen. Op 22 november werd de vergunning verleend.
In 1907 trof Johannes Leonardus het noodlot, de molen werd door brand geheel vernield. Hij werd niet meer opgebouwd. Theeuwes besloot in 1907 om een zuiggasmotor van 18 pk in de molen op het Gorpeind te plaatsen en op die manier te malen. Hiermee bleef hij malen tot 1918.
In dat jaar kocht Theeuwes de molen van Petrus Frans van den Burg aan de Alphenseweg. De maalderij aan het Gorpeind werd gesloten en samen met zijn zoon Frans Willem verhuisde hij naar de Alphenseweg. Daar nam Frans de molen definitief over van zijn vader, en vader verhuisde in 1920 terug naar het Gorpeind, waar hij in een huisje naast het oude molenaarshuis (waar zijn dochter in woonde) ging wonen. De resten van de molen aan het Gorpeind werden gesloopt.
Bron: Famileboek Theeuwes, H.A.J. Theeuwes (1998) ISBN 90-9012087-4.
Ed Ragas, 1 juni 2008