- wetenswaardigheden
Maalderij in de monumentale boerderij Jongenhof Lerop, Sint Odiliënberg, en de molen van Merum
In de jaren 1920-1940 had de moderne boerderij Jongenhof een boerderijmolen met een koppel
maalstenen, die werden aangedreven door een tractor Lantz Buldog met een drijfriem, en eind 1920
vervangen door een krachtstroommotor.
Het gemalen meel werd gebruikt als veevoer.
Hierboven het vroeger onderstel van de molenkuip, later werd die omgebouwd tot werkbank.
Rechts de foto van de plaats, waar de maalderij stond opgesteld.
De voegere maalderij stond rechts van de binnenplaats boerderij Op dit moment is dit een
opslagplaats. Info Frans Timmermans.
24-11-1944 begonnen de beschietingen van de geallieerden op Herten, Ool en Merum. dat duurde 2
dagen.
Op 30 november 1944 werd de molen door de Duitsers opgeblazen.
Enkele dagen vóór 21 december begon het hevig te sneeuwen, Sef Timmermans heeft toen Ant
Timmermans geholpen, en eind december de boerderijmolen van Jongenhof inclusief de maalstenen
met paard en wagen naar Merum gebracht. De paarden werden op “scherp gezet” d.w.z. dat
kalkoenen (schroeven) in de hoefijzers werden gedraaid, omdat het door de sneeuw te glad was
In 1926 gaat Andreas Hubertus P.J Timmermans als knecht werken bij zijn oom Wilhelmus Adams die
toen molenaar was op de molen van Merum.
Ant Timmermans volgde W. Adams op als molenaar. Hij pachtte de molen van Joseph van Crugten
die rentmeester was bij dhr. Magnée. Deze woonde op het kasteel in Horn. De molen werd toen
overgeschilderd in de kleuren rood en groen. ( De kleuren van Magnee?).
In het voorjaar van 1944 maakte fotograaf, cineast en journalist Alphons Hustinx veel foto’s van de
Merumse molen. Molenaar Ant Timmermans poseerde, buiten en in de molen.
Ant Timmermans ging toen malen met de boerderijmolen van Jongenhof. Die is in de grote schuur
naast zijn woonhuis op Hoofdstraat 1 in Merum geplaatst.
Ant heeft tot in 1976 in die schuur met verschillende molens gemalen waaronder een molen die hij
samen met een tractor kocht bij de fa. Poeth in Tegelen.Waar de oorspronkelijke molenstenen van
Jongenhof zijn gebleven is niet bekend, mogelijk zijn ze ingeruild bij de firma Poeth.
ca 1939 molenaar A Timmermans, beide foto’s van mr. A. Hustinx.
In 1958 werd in het pand Hoofdstraat 1 een hamermolen van machinefabriek van
Aarsen uit Panheel geïnstalleerd die werkte op krachtstroom.
Molenaar Ant Timmermans bij de hamermolen in de schuur naast de woning op Hoofdstraat 1 in
Merum. Hij heeft daar tot 1976 gemalen.
De foto is van 1968. (foto’s archief Mien Derkx-Timmermans)Met dank aan Wim Bogaerts, die bovenstaand verhaal samengesteld heeft en dat deelt met de Molendatabase; 14-05-2025:
Bronnen:
De gegevens over de Merumse Molen heb ik gekregen van Mien Derkx-Timmermans, dochter van de
laatste molenaar Andreas of Ant Timmermans.
Mien heeft over de Merumse molen geschreven voor de Heemkundevereniging ( HVR ) in nr. 39,
vergezeld van foto’s uit haar archief en ook foto’s van mr. A. Hustinx.
Jo Schreurs beschreef voor de HVR in nr. 16 over de geschiedenis vanaf 1222. Een molen in de buurt
van de Brumberg, Merum, gemeente Herten.
Delen over de oorlog komen uit het boekwerkje waarvan wnd. burgemeester van Herten de inleiding
schreef.
Gegevens over Jongenhof heb ik gekregen van Sef en Frans Timmermans.- trivia
Op de kadasterkaart 1811-1832 staat de molen aangegeven met een vierkant grondplan.
Vanaf de topografische kaart van 1955 komt de molen niet meer voor.
"Eerste afbeelding, de kleurenfoto, is van Alphons Hustinx, fotograaf en cineast. Hij maakte deze foto en 9 andere van de molen in 1944. Mijn vader staat er meerdere keren op, binnen en buiten."
Mevr. Mien Derkx-Timmermans, 22 aug. 2016
De getoonde foto's zijn uit de collectie van mevrouw Mien Derkx-Timmermans, waarvoor onze dank!
-----
Toelichting op de foto 5:
Fotograaf: onbekend
Datum: ca. 1910 [bron onbekend]
Gegevens: ansichtkaart nr. 24 uit de molenserie, aangeduid als Merum-Herten.
De foto staat naast blz. 32 in het vierde jaarboek (1943-1952) van De Hollandsche Molen. Daar wordt de molen gesitueerd in Houthem (L). Hetzelfde plaatje komt voor in de molenserie onder nummer 24 en wordt daar aangeduid als Merum-Herten (zie Tenbruggencatenummer 00202). Hij bestaat ook als fotokaart, die laat veel meer details zien.
De plaatsnaam leverde destijds de nodige discussie en correspondentie op en de molens lijken bovendien ook nog eens enorm op elkaar. Zie bijvoorbeeld ook De molens van Limburg door Piet van Bussel, vergelijk de staartconstructie op blz. 376.
Navraag bij oude inwoners van Houthem wees uit dat daar geen windmolen heeft gestaan, ook komt er geen windmolen voor op topografische kaarten.
Op 24 november 1961 deed E. Boere, Adm.Hfd.Ambt.1e klas Prov. Waterstaat, bij de heer J.G. van Agtmaal te Hilversum navraag over de oorsprong van de foto. Dit omdat Boere bezig was met het samenstellen van "een documentatie over de Limburgse molens". Op 29 november 1961 antwoordde de fotograaf J.G. van Agtmaal dat hij de foto rond 1951 ergens ten zuiden van Heerlen had gemaakt. Op 23 oktober 1979 schreef E. Boere, referendaris I van de Provinciale Waterstaat in Limburg, aan de firma Fotoreclame J.G. van Agtmaal te Amsterdam Oost dat hij kort daarvoor absolute zekerheid had gekregen dat het de molen in Honthem gem. Gronsveld betreft. In het jaarboek 1980 van De Hollandsche Molen, blz. 13, werd het misverstand rechtgezet.
Frans Weemaes, 24 okt. 2011/26 sept. 2012.
De bekende foto van de molen met paard en wagen ervoor wordt soms toegeschreven aan een molen in Houthem of Honthem. De molen te Merum had kennelijk vroeger geen staartschoren, later wel en tevens een zandlopervormige beschildering op de kast.
Aangezien de molens in Honthem en in Merum rond 1951 beide al lang waren verdwenen, moet Van Agtmaal een reproductie hebben gemaakt van een oudere foto of glasplaat. De molen stond dus niet ten zuiden van Heerlen, maar ten zuiden van Roermond.
En aangezien de molen op de foto (5) exact gelijk is aan die op de kleurenfoto (4), moet het toch de molen in Merum-Herten betreffen.
Red.