Molen De Nijverheid, 't Zand

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1869

verdwenen

1880

verbrand

geschiedenis

De 't Zandse timmerman Frederik Meijer kocht in 1868 een stuk grond ten noorden van 't Zand, om daar een houtzaagmolen te bouwen als uitbreiding van zijn timmerbedrijf/ molenmakerij. Op 22 december 1868 diende hij de bouwvergunning in. Nadat ambtenaren hadden vastgesteld dat er niemand binnen 1 km omtrek last van de molen zou hebben, kreeg Meijer eind december de vergunning. De molen moest er binnen zes maanden staan.

Op 1 mei 1874 verkocht Meijer De Nijverheid voor ƒ 6500 aan de 25-jarige meestertimmerman Klaas Renszoon Blaauboer uit Wieringerwaard, en de 42-jarige houtzager Jacob de Ruijter uit Nieuwe Niedorp. De laatste kwam bij de zaagmolen De Drie Gezusters (Tenbruggencatenummer 01154 b) vandaan, samen vormden zij de vennootschap Blaauboer en Compagnie.

Nog geen half jaar later besloot Jacob de Ruijter zich terug te trekken. Hij kreeg zijn aandeel mee en vertrok naar Barsingerhorn, waarschijnlijk om te gaan werken bij de juist herbouwde zaagmolen De Ondeneming opvolger (Tenbruggencatenummer 02550 b) in Barsingerhorn.

Klaas Renszoon Blaauboer nam in 1875 voor ƒ 1800 een 14 pk Ruston Proctor & Co. stoommachine over van de Polder Waard en Groet, die voor de polderbemaling was vervangen door een zwaardere machine. De firmanaam werd aangepast in Stoomhoutzagerij Blaauboer & Cie, maar de molen bleef wel in bedrijf. De stoommachine werd bij de molen opgesteld, zodanig dat hij in perioden van weinig of geen wind het bestaande zaagmechanisme zou kunnen aandrijven, gestookt op afvalhout.

De zaken gingen voor de wind. Blaauboer vertoefde vaak in het buitenland voor houtaankopen, woonde met zijn vrouw in het in 1874 gebouwde huis dichtbij het kanaal en kreeg twee zoons. Het bedrijf werd uitgebreid met een haven, meerdere loodsen, een zaag-, een boor- en een ploegmachine, en in 1877 waren er zeven knechten van boven 16 in dienst.

Doch toen brak er op 3 maart 1880, 's avonds om ongeveer half acht brand uit in de molen, en deze brandde tot de grond toe af. De molen werd niet meer herbouwd, maar Blaauboer verplaatste zijn bedrijf naar Nijmegen. De stoomhoutzagerij met toebehoren in 't Zand werd eind 1881 publiekelijk verkocht.

Bron:
"Van Houtzaagmolen "De Nijverheid" tot Stoomhoutzagerij Blaauboer en Cie. ('t Zand)", door Kees Otter, in "Zijper Historie Bladen" 2001 nummer 3, pag. 3-11. Met dank aan H. van der Kaay.