Molen Eva, Usquert

Usquert, Groningen
b

korte karakteristiek

naam
Eva
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen, pelmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Raadhuisstraat 19
9988 RE Usquert
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Eva via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00496
oude dbnr.
B372
Meest recente aanpassing
media-bestand
Molen 00496 Eva (Usquert)
Martijn Scholtens (26-04-2008)

locatie

plaats
Usquert
plaatsaanduiding
gemeente
Het Hogeland, Groningen
kadastrale aanduiding
Gemeente Usquert, sectie C, nr. 1739
geo positie
X: 236392, Y: 602678
N: 53.40418, O: 6.61100
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Raadhuisstraat 19
9988 RE Usquert
molenaar
W. Huizenga / S. Doornbos
telefoon
0595-424795/424220
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 13.00 - 17.30 uur, als de molen draait en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met dakleer, op stenen onderbouw
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Een koppel 17der blauwe (Z) en een koppel 17der kunstenen (N) en twee pelstenen; drie kammenluiwerken. Op een lagere verdieping een elektrisch aangedreven koppel 15der kunststenen (niet in gebruik).

versieringen

Aardige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met het (onjuiste) opschrift
Anno EVA 1818

Voorop de muur een gedenksteen

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; kruilier
vlucht
23,85 m.
vang
Hoepelvang (metaal). Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 71 kammen
Bovenbonkelaar 36 kammen
Kammenluitafel 34 (naar boven gerichte) kammen
Luiaswiel N.O. 16 kammen
Luiaswiel Z.O. 17 kammen
Luiaswiel Z 22 kammen
Spoorwiel 110 kammen
Pelschijflopen 20 staven
Steenschijflopen 32 en 30 staven
Overbrengingsverhoudingen 1 : 6,78 en 1 : 7,23 (maalwerk) en 1 : 10,85 (pelwerk)

hoogte
van de steliing: 8,60 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Verdonkschot ✉︎ 23 binnen 2014 2014 binnen aanw. 23,85
Verdonkschot ✉︎ 24 buiten 2014 2014 buiten aanw. 23,85
Bremer ✉︎ 223 binnen 1983 1983 binnen 2014 23,35
Bremer ✉︎ 224 buiten 1983 1983 buiten 2014 23,35
Pot ✉︎ ? buiten ? 1951 buiten 1982 23,00
Pot ✉︎ ? binnen ? 1951 binnen 1982 23,00
wiekverbeteringen

Lang heeft de molen op beide roeden zelfzwichting (met Oud-Hollandse voorzomen) gehad. Omdat de molen vrij vroeg buiten bedrijf kwam en uiteindelijk door de gemeente werd gered, is al in de jaren '50 weer gekozen voor Oud-Hollands (met zeilen).

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1391 1891 1891 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
Chr. Bremer, Middelstum (1891)
omwentelingen
geschiedenis

De huidige molen werd in 1891 gebouwd door molenmaker Chr. Bremer te Middelstum, in opdracht van K.E. Welt. De nieuwe molen verving de voor S.L. Welt in 1818 gebouwde molen, die door een brand op 29 december 1890 verloren ging. Alleen de gemetselde onderbouw bleef staan.
Vóór 1818 stond deze molen als watermolen ten noorden van Bedum.

Bij de herbouw van 1891 kreeg de molen niet alleen zelfzwichting maar ook zelfkruiing. Evengoed had de molen ook een staart! De zelfkruiing heeft maar korte tijd gefunctioneerd: op een dag waaide de windroos stuk (waarschijnlijk omdat men de staart had vestgezet) en werd daarna verwijderd.

Al omstreeks 1936 moet deze molen tot stilstand gekomen zijn maar bleef onder de omstandigheden redelijk overeind, domweg omdat het een bijzonder forse en sterke molen was.

Na vele onderhandelingen kocht de gemeente Usquert in 1953 de molen van de erven J. Dusseldorp aan en kort daarna volgde opdracht tot herstel. Dit voltrok zich langzaam, namelijk tussen 1953 en 1956.
In augustus 1956 volgde een feestelijke ingebruikname, maar van draaien kwam daarna niet veel. Spoedig stond de molen - zonder windborden - alleen maar te kijken en diende slechts als opslagplaats voor de gemeente. Nieuw verval was onvermijdelijk.

Een restauratie in 1983 maakte de molen weer draaivaardig, maar erg zorgvuldig was één en ander niet uitgevoerd: te korte roeden met - feitelijk net als in 1956 - te smalle hekkens en borden.
Na een nieuwe ingrijpende restauratie, die twee jaar duurde, werd de molen op 5 mei 2001 weer in bedrijf gesteld. Sindsdien wordt weer geregeld gedraaid en inmiddels is ook het pelwerk bedrijfsvaardig.
In oktober 2014 heeft men nieuwe gelaste roeden gestoken.

De Eva is qua vlucht niet extreem groot te noemen, maar is in werkelijkheid een bijzonder grote molen: zo bezit zij de grootste kap van de provincie Groningen: een volwassene kan op de voeghouten rechtop staan en de vorst bevindt zich op bijna vijf meter boven de vloer van de kapzolder. Voordat de huidige hanetree werd geplaatst, hing zelfs een heuse trap aan de penbalk! Ook het bovenachtkant is zeer fors te noemen: op de stellingzolder is de doorsnede ruim 10 meter. Het is verder één van de weinige Groninger molens met de lange spruit voor en niet in het midden van de kap (misschien niet onlogisch omdat deze zeer grote kap vermoedelijk lastig te kruien was).

Deze molen heeft drie(!) kammenluiwerken maar ook in de maalstenen zit iets bijzonders: het koppel blauwe stenen heeft een drietaksrijn, de kunststenen doen het met een viertaksrijn terwijl het elektrisch aangedreven koppel een balanceerrijn heeft.

 

aanvullingen

unieke eigenschap

Vermoedelijk de enige windmolen in Nederland met drie luiwerken.

foto's

foto's