Molen Lisserpoelmolen, Lisse

Lisse, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Lisserpoelmolen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Lisserpoelpolder, thans op vrijwillige basis; woning

adres
Rooversbroekdijk 100
2161 LL Lisse
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Lisserpoelmolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00071
oude dbnr.
B1047
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 00071 Lisserpoelmolen (Lisse)
Tony Hop (27-10-2019)

locatie

plaats
Lisse
plaatsaanduiding
gemeente
Lisse, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Lisse, sectie E, nr. 2264
geo positie
X: 97983, Y: 471673
N: 52.23018, O: 4.55263
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Rooversbroekdijk 100
2161 LL Lisse
molenaar
Robert van Vuuren
telefoon
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

Als de molen draait (n.b. woongedeelte is privé).

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Eiken achtkant, gedekt met riet, op lage gemetselde voet
kap
Gedekt met riet
inrichting

Stalen vijzel, Ø 1,28 m.
Woning in de molen

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
48 ijzeren rollen; kruirad met lage bank
vlucht
26,85 / 27,00 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 67 kammen
Bovenschijfloop 36 staven, steek 13,5 cm.
Onderwiel 36 kammen
Vijzelwiel 29 kammen, steek 14,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 2,31

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël op beide roeden; de binnenroede met steekborden, de buitenroede met automatische remkleppen
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 84 binnen 1994 1994 binnen aanw. 26,85
Straathof ✉︎ 85 buiten 1994 1994 buiten aanw. 27,00
Pot ✉︎ 1370 binnen 1883 1916 binnen 1994 27,10
Pot ✉︎ 2061 buiten 1907 1907? buiten 1994 27,00
Pot ✉︎ 2049 binnen 1906 1907 binnen 1916 26,90
wiekverbeteringen

In 1953 kreeg deze molen op de buitenroede het systeem Fauël (fokwieken).
Ergens in de jaren '60 kreeg ook de binnenroede dit systeem. In latere tijd heeft men die fokken nog voorzien van steekborden (bi.) en automatische remkleppen (bu.). 

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Penn & Bauduin ✉︎ 355 1872 1916 aanw. 05,55
Kon.Ned.Grofsmederij ✉︎ g.n. 1907 1907 1916
Barneveld & Co, W. ✉︎ g.n. 1890 1890 1907
De Prins van Oranje ✉︎ 555 1868 1868 1890? 06,10
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Lisserpoelpolder, thans op vrijwillige basis; woning

omwentelingen
eigendomshistorie

Sinds 1986 is de Rijnlandse Molenstichting eigenaar, daarvoor was dat sinds 1979 het Waterschap De Oude Veenen; daarvoor de Lisserpoelpolder vanaf 1676.

geschiedenis

De Lisserpoelmolen is een vijzelmolen, vermoedelijk in 1676 gebouwd. De molen ligt aan de ringvaart ten oosten van Sassenheim. De molen bemaalt de Lisserpoelpolder, groot ca. 235 ha. met een opvoerhoogte van 3,40 meter.

Deze molen heeft in zijn langjarig bestaan diverse malen te maken gekregen met zware schade. In 1868 leverde gieterij De Prins van Oranje een nieuwe as, vermoedelijk het eerste gietijzeren exemplaar voor deze molen. In 1873 vermelden de notulen van het polderbestuur een asbreuk (maar overkwam die inderdaad deze molen?) maar ook in 1890 leverde de fa. Barneveld uit Leiden een nieuwe bovenas!

Daar bleef het bepaald niet bij: asbreuk op 30 januari 1907; een 'overvallen windhoos' werd als oorzaak genoemd. Het Leidsch Dagblad van 1 februari 1907 meldt: "Van den watermolen van Verhaar aan de pont over de Ringvaart der Haarlemmermeer zijn 3 wieken gewaaid. Dit gebeurde, terwijl de molen werkte. Geen persoonlijke ongelukken kwamen voor".
De Grofsmederij te Leiden leverde, toen een goede sloopas niet voorhanden bleek (men had de mogelijkheden op dit gebied wel degelijk onderzocht), reeds op 22 februari een geheel nieuwe as (en kreeg hiervoor een extra premie). Geluk bij een ongeluk: een nieuwe Potroede, nr. 2049, lag ten tijde van de ramp bij de molen klaar, maar was nog niet gestoken. Er hoefde dus maar één nieuwe roede te worden besteld.

Op 23 februari 1916 was het opnieuw raak, wéér door een windhoos, en weer brak de bovenas! Nu kwam via sloper Thobé uit Dordrecht een ander exemplaar beschikbaar. Potroede 2061 kon blijkbaar worden gerepareerd, want die werd pas in 1994 definitief vervangen. De binnenroede werd vervangen door een exemplaar, vermoedelijk afkomstig van één van de acht boezemmolens te Hillegersberg; die moest alleen een stuk worden ingekort.

Zowel in 1907 als 1916 werd de bemaling tijdelijk overgenomen door een locomobiel met centrifugaalpomp.
Ondanks deze gevallen van pure pech, bleef de polder de molen gunstig gezind, al had vooral de ramp van 1916 wel tot discussie over handhaving geleid. Duidelijk was, dat de molen sneller te repareren was, dan dat er een geheel nieuw gemaal zou zijn gerealiseerd.
De molen werd hersteld maar tegelijk werd besloten tot aanschaf van een motor die de vijzel aan kon drijven. De windkracht zou in gebruik blijven "bij mooi weer". Inderdaad is daarna onderin de molen een gasmotor geïnstalleerd, om bij te weinig wind toch de vijzel aan te kunnen drijven.
De molen is daarna nog zeer regelmatig in bedrijf geweest. 

Molenaars van deze molen:
Jaap Tulen (.. - 1879)
J. Verhaar (1879 - 1913)
J. Kerkvliet (1913 - 1958)
C. Duineveld (1958 - 2005, zowel beroeps als vrijwillig)

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen wordt vernoemd naar de polder die hij kan bemalen.

unieke eigenschap

Vermoedelijk de oudste nog bestaande origineel gebouwde vijzelmolen van Nederland.

literatuur

Jan Hofstra, "De molen van de Lisserpoelpolder", in: de Nieuwe Molenwereld 9 (2022), pp. 74-84.

trivia

In de jaren '80 brak bij deze molen een keer de koningspil, nadat een autoband(!) zich in de vijzel had vastgedraaid.

foto's

foto's