Molen Het Wapen van Oostzaan / Het Oostzaner Wapen / De Bok, Oostzaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1581

verdwenen

1765

verbrand

voorganger

Oostzaan (Meelmolen van Oostzaan)

opvolger

Oostzaan (Het Wapen van Oostzaan / Het Oostzaner Wapen)

geschiedenis

De eerste molen van Oostzaan verdween omstreeks het jaar 1574 toen hij in de brand werd gestoken door Spaanse troepen, tijdens de Tachtigjarige Oorlog.

Pas enkele jaren later, toen het een beetje gekalmeerd was in de streek, verzocht Gerrit Dircxzoon uit Purmerend in 1581, of hij op het erf van de verbrande molen een nieuwe mocht bouwen. Ook deze molen zal ongetwijfeld een standerdmolen zijn geweest. Het windgeld van de nieuwe molen bedroeg 2 ponden en tien schellingen, in 1593 werd dit verhoogd naar 4 ponden.

Het Oostzaner Wapen werd niet alleen gebruikt voor het malen van consumptiemeel. Op 7 maart 1675 sloten acht stijfselmakers uit de banne van Oostzaan een contract met de molenaars van het Wapen van Oostzaan en de twee Oostzaandammer meelmolens “de Koker” en “de Haan”. In dit contract werd voor dertig jaar het maalloon van een last tarwe vastgelegd. Voor deze hoeveelheid betaalden de stijfselmakers voortaan een bedrag van ƒ 4:9:0, vier gulden en negen stuivers. Dit was een prijsverhoging ten opzichte van vorige jaren, wel moesten de molenaars zelf het graan halen in de pakhuizen en het meel terugbrengen naar de stijfselschuren. De molenaar van het Oostzaner Wapen heette toen Jacob Olfertsz.

In 1733 werd de molen tegen brand verzekerd in een assurantiecontract, er werd dan gesproken van “de Bok of ’t Oossaener waepen”. De eerste officiële naam van de molen was Het Oostzaner Wapen. Later volgde er een periode waarin de molen uitsluitend bekend was onder de naam “de Bok”.

Op 26 april 1765 raakte de molen omstreeks 7 uur ’s avonds in brand en werd in zijn geheel verwoest. Oorzaak van de brand was een hevig onweer, een blikseminslag werd de molen fataal. De molen was eigendom van Hermanus Ebmeier, Luewen de Vries en Willem Zalm.
Direct na de brand werd er begonnen met de bouw van een nieuwe molen. Deze nieuwe molen zou tot 1919 in bedrijf blijven en in februari 1920 worden gesloopt.

Bronnen:
- “de Zaende” 3e jaargang 1948 blz. 338.
- “de Zaende” 5e jaargang 1950 blz. 247.
- “Zaanse windmolens”, P. Boorsma 1939 blz. 23-24.
- “Zaanlandsch jaarboek”, G.J. Honig en S. Lootsma 1934 blz. 149-154.
- “Duizend Zaanse Molens”, P. Boorsma 1968 blz. 236.
F. Rol.