Molen De Oranjeboom (walmolen), Leiden

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1734

verdwenen

1904

gesloopt

voorganger

Leiden (Het Kalf)

geschiedenis

't Kalf, een korenmolen, werd tijdens de 80-jarige oorlog in 1575 getimmerd op de vest aan de Zijlgracht.
Vernieuwd werd hij in 1649.
In 1733 vervangen door een stenen walkorenmolen en omgedoopt in De Oranjeboom. Omstreeks 1795, in de Franse Tijd, werd de molen weer bij z'n oude naam 't Kalfje aangeduid.

De Leydse Courant, 18 januari 1854
Leiden. Heden morgen had de Korenmolenaarsknecht Dirk van Herwaarden, in den molen de Oranjeboom bij de Koepoort, het ongeluk om achterover te slaan en ter hoogte van circa 20 voet zoodanig te vallen, dat de dood er bijna onmiddellijk op is gevolgd. De overledene was 60 jaren oud en laat eene weduwe na die verlamd is en een kind.
Ingezonden door Caroline Schaeffer, 16 mei 2021

Leidsch Dagblad 10 mei 1883
Van de twee personen, die bij den onder de gemengde berichten vermelden molenbrand alhier in het nokje van "De Oranjeboom"met den heer Koole de vlammen trachtten te blusschen, heet de een B.A. Van Harteveld, meesterknecht aan de Melkinrichting op het Levendaal, en was de ander de huzaar Werstra.
Ofschoon er geen persoonlijke ongelukken voorvielen, rolde toch een der molenaarsknechts, waarschijnlijk door den schrik, eenige malen over den grond en bekwam hij daardoor eene verwonding aan rug; terwijl van een ander de hoofdharen en wenkbrauwen eenigszins geschroeid moeten zijn.

Deventer Dagblad, de Koerier, 12 mei 1883,
Maandagavond ten 7 1/2 uur is de bliksem geslagen in den molen 't Kalf te Leiden, tengevolge waarvan in de kruin brand ontstond, welke echter kort daarop door aangerukte spuiten is gebluscht. De stoomspuit deed daarbij bijzonder dienst, daar de straal juist de kruin van den molen kon bereiken.

In 1884 werd de stoommeelfabriek 'de Sleutels' opgericht door de laatste eigenaar/molenaar van de 'Oranjeboom' A.J. Koole, samen met de heer A. de Koster.

*Na het overlijden van A.J. Koole, is de molen gekocht door N.W. Leget, zoals blijkt uit een advertentie in "De Rijnbode", van 23 oktober 1887; p. 4/4
Informatie van Willem van der Hoeven, 12 juni 2008

De molen werd in 1904 'geofferd' wegens stadsuitbreiding.
De molen was één verdieping hoger dan de huidige Museummolen 'De Valk'.

Leeuwarder courant, 20 februari 1904
TE KOOP
met ijzeren Roede en dito As,
geheel compleet, goed voor verplaatsing ; allsmede vier koppel MAALSTEENEN met toebehooren. Adres: gesloopt wordende Meelmolen DE ORANJEBOOM te Leiden.


Molenaar(s) waren
Johann Coenraad Schwartz (1811-1884)
Korenmolenaar

Uit het trouwboek van de Pieterskerk te Leiden:
'Hendrik Schaaij, moolenaarsknegt, jongman van Krimpen aan de Lek
(gedoopt op 30-09-1740),
wonende op de Moole de Oranjeboom
huwt op 13-05-1770 met
Johanna Kubes, jongedogter van Leijden
(gedoopt op 30-08-1750), woonende op de Zijlgragt'.
Tekst: M. Schaaij.
Genealogie Fam.Schaaij.

nog waarneembaar

In de voorgevel van het kantoor van de vm stoommeelfabriek 'De Sleutels' aan de Oostkerkstraat nr 18, is nog een gedenksteen te vinden.

De tekst van deze steen luidt als volgt:
'gestight door Hendrik van der Heide en Ary Opstal, d'eerste steen geleit door Willem van de Klugt den derden Maart, de laatste door Jan Kock den tienden Juny anno 1734.'