Molen Geremolen / Blauwe Wip, Hazerswoude-Dorp

Hazerswoude-Dorp, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Geremolen / Blauwe Wip
modeltype
Wipmolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
1986
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van de polder Oost- en Westgeer, thans op vrijwillige basis; woning
adres
Westgerepolder 3
2391 CZ Hazerswoude-Dorp
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Geremolen / Blauwe Wip via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00948
oude dbnr.
B980
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 00948 Geremolen / Blauwe Wip (Hazerswoude-Dorp)
Tony Hop (27-10-2019)

locatie

plaats
Hazerswoude-Dorp
plaatsaanduiding
gemeente
Alphen aan den Rijn, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Hazerswoude, sectie B, nr. 2747
geo positie
X: 101093, Y: 457911
N: 52.10681, O: 4.60033
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Op zich bijzonder groot; aan alle zijden zeer goed in de wind en het zicht gelegen, maar op en om de molenwerf is storende beplanting aanwezig.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Westgerepolder 3
2391 CZ Hazerswoude-Dorp
molenaar
Theo Borsboom
telefoon
0172-750600
e-mail

website
social media
open voor publiek
nee
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Wipmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ondertoren gedekt met riet
kap
Bovenhuis donkerblauwgrijs geverfd; wit afgebiesd; kap gedekt met zinken platen.
inrichting

Gesloten ijzeren scheprad Ø 6,00 m., breed 0,38 m. buiten de molen; woning in de molen.

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk; kruirad
vlucht
22,50 / 22,65 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 60 kammen
Bovenschijfloop 36 staven, steek 12,3 cm.
Onderschijfloop 19 staven
Onderwiel 84 kammen, steek 14,8 cm.
Overbrengingsverhouding 2,65 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 26 binnen 1985 1986 binnen aanw. 22,50
Straathof ✉︎ 27 buiten 1985 1986 buiten aanw. 22,65
Pot ✉︎ ? binnen 1869 1869 binnen 1974 22,50
Pot ✉︎ ? buiten 1869 1869 buiten 1974 22,50
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Sterkman & Zn, wed. A. ✉︎ 137 1861 1861 aanw. 04,72
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 552 1868 1868 aanw(?)
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van de polder Oost- en Westgeer, thans op vrijwillige basis; woning
molenmaker
Jacob Claesz. (1636) Van Beek B.V. (1986)
omwentelingen
geschiedenis

De Geremolen staat aan de Oostvaart, ca. 1 km ten noordoosten van het dorp. De molen bemaalde de polder Oost- en Westgeer (270 ha.; opvoerhoogte 1,80 m.). Sinds 27 januari 1966 is, na een bestuurlijke samenvoeging, sprake van de Geer- en Buurtpolder.

Tot 1 januari 1958 werd de polder op windkracht bemalen. Na de buitengebruikstelling ging de staat van onderhoud snel achteruit. In 1967 vroeg men een sloopvergunning aan, maar deze werd niet verleend.
Op 12 april 1969 sloeg, volgens enige Leidse kranten, de molen tijdens een storm op hol maar kon de brandweer erger voorkomen, door de molen uit de wind te draaien (het moet een geluk bij een ongeluk zijn geweest, dat de molen nog te kruien was).

In 1969 werd de provincie Zuid-Holland eigenaar; in 1974 verkocht deze de molen aan de Rijnlandse Molenstichting. Een restauratie was nog niet in het vooruitzicht, hooguit conserverende maatregelen.
Vanwege de slechte staat van het bovenhuis volgde in 1974 onttakeling: wiekenkruis, bovenas en het kapgedeelte van het bovenhuis werden verwijderd; ook werden, vanwege plannen om de molen te vervijzelen, scheprad, wateras en onderwiel gedemonteerd.
Het scheprad, dat in het verleden al een keer was vergroot en waarvan de fundering verzakte, zou gezien de inmiddels ontstane opvoerhoogte, toch niet meer kunnen worden gebruikt.
Niet iedereen deelde deze visie: er ontstonden grote discussies tussen eigenaar en de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. Deze hebben tot veel vertraging in de restauratie geleid.

In 1976/77 volgde een belangrijke eerste fase: de ondertoren werd rechtgezet, van een nieuw rietdek voorzien en de binnenbetimmering zoveel mogelijk in oorspronkelijke staat hersteld. Verder werd de verzakte en deels weggespoelde molenwerf opgehoogd.
In de loop van de jaren '80 volgde - stukje bij beetje - herstel; in 1986 was de molen uitwendig weer compleet.

Ondertussen was deze molen, één van de weinige in Rijnland ten zuiden van de Rijn die nog aan boezemwater gelegen is, nog altijd niet maalvaardig. De laatste plannen waren om het scheprad (in vergrote vorm) in ere te herstellen.
Dit leidde opnieuw tot discussie, ditmaal tussen de bewoners en de Rijnlandse Molenstichting. De bewoners vreesden dat er door plaatsing van een onderwiel, wateras en scheprad te weinig woonruimte over zou blijven; de eigenaar wilde een maalvaardige molen. Uiteindelijk belandde dit voor de Raad van State. Deze besliste op 11 augustus 2010 dat de molen maalvaardig mocht worden gemaakt door het opnieuw plaatsen van een scheprad.
In de loop van 2013 is de molen met een grotendeels nieuw scheprad en geheel nieuw onderwiel maalvaardig gemaakt.

In de nazomer van 2022 begon molenmakerij Verbij aan een flink herstel: van het bovenhuis wordt de bekleding van zijkanten en trapbint vervangen. Ook het waaispant met betimmering werd nieuw.

Molenaars van deze molen:
C. van Buring (ca. 1860 - 1874)
C. Rademaker (1874 - ?)
P. van Gorkum (1896 - ?)
Hendrik Rademaker (? - 1925)
J. van Elswijk (1925 - 1947)
Dirk Rademaker (1947 - 1954)
Cornelis Borst (1954 - 1958)


aanvullingen

toelichting naam

De naam 'Geremolen' verwijst naar de polder Oost- en Westgeer, die hij bemaalde. De aanduiding 'Blauwe Wip' (ter onderscheiding van de op zichtafstand gelegen Rooie Wip) komt ook voor, maar is minder algemeen.

unieke eigenschap

Met een overbrenging van 2,65 op 1 heeft deze molen het traagste windaangedreven scheprad in Nederland (wat niet verhindert dat deze molen behoorlijk water kan geven!).

literatuur

Willem Waltman, 'De Blauwe Wip kan er weer tegenaan!', in: Molenwereld 176 (2013), 444.

trivia

In 1986 profiteerden de molenmakers van Van Beek BV handig van de strenge vorst: de nieuwe roeden werden over de bevroren Oostvaart naar deze voor groot materieel moeilijk bereikbare molen vervoerd. "Het kraakte een beetje", aldus één van hen.

foto's

foto's