Molen De Kraai, Westbroek

Westbroek, Utrecht
b

korte karakteristiek

naam
De Kraai
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Vh. het malen van graan en (later) het opwekken van elektriciteit, thans alleen weer het malen van graan

adres
Westbroekse Molenweg 28
3615 AH Westbroek
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Kraai via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01146
oude dbnr.
B854
Meest recente aanpassing
| Bezoekmogelijkheid
media-bestand
Molen 01146 De Kraai (Westbroek)
Matthieu Hoogduin (13-4-2019)

locatie

plaats
Westbroek
plaatsaanduiding
gemeente
De Bilt, Utrecht
kadastrale aanduiding
Gemeente Maartensdijk, sectie K, nr. 2621
geo positie
X: 137055, Y: 462209
N: 52.14777, O: 5.12503
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot maar wordt vanuit het noorden beperkt door een bomenrij

contact en bezoek

bezoek/postadres
Westbroekse Molenweg 28
3615 AH Westbroek
molenaar
Ron Leeuwenkamp
telefoon
06-30699289
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Woensdag en zaterdag 10.00 - 16.00 uur.
Voor grote(re) groepen rondleidingen op afspraak. 

toegangsprijzen
winkelinformatie

Verkoop div. soorten meel, cakemixen en allerlei hebbedingetjes. Ook kunnen koffie, thee en frisdranken genuttigd worden.

meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak. 

bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met riet, op stenen onderbouw
kap
Gedekt met riet
inrichting

Twee koppel 17der kunststenen (waarvan één maalvaardig); elektrisch luiwerk; HEEMAF 50 pk. asynchrone draaistroomgenerator 380/220 Volt (buiten gebruik).

versieringen

De molenbaard is voorzien van fraai houtsnijwerk; een zwarte kraai zittende op groen lofwerk dat omlijst is met rode guirelandes op een créme achtergrond.

Eenvoudige windvaan in de vorm van een kraai.

Naast de ingang is in 1977 op de gevel ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de firma Schuurman een gedenksteen en een smeedijzeren kraai (model molenbaard) aangebracht.
De tekst luidt:
1877              1977
AANGEBODEN BIJ HET
100 JARIG BESTAAN
VAN DE FA. SCHUURMAN
DOOR ZIJN CLIËNTEN
4 NOV. 1977

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 42 ijzeren rollen. Kruirad (vh. elektrische kruilier).
vlucht
25,40 / 25,42 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 67 kammen (in conische gelaste stalen tandbussen in stalen velg)
Bovenbonkelaar 35 kammen (in conische stalen bussen), steek 11,94 cm.
Spoorwiel 99 kammen, steek 9,50 cm.
Op het spoorwiel een stalen kroonwiel met 20 pokhouten staven (aandrijfwiel van de vroegere dynamo). 

hoogte
van de stelling: 6,69 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Slootweg ✉︎ 1 binnen 2022 2022 binnen aanw. 25,40
Derckx ✉︎ 795 buiten 1995 1995 buiten aanw. 25,42
Bremer ✉︎ 51 binnen 1962 1962/2012 binnen 2022 25,40
Pot ✉︎ 1981 binnen 1904 1904? binnen 1961 25,00
Pot ✉︎ ? buiten ? buiten 1995 25,42
wiekverbeteringen

Deze molen kreeg in 1933 op beide roeden het systeem Dekker (met zeilen); in 1943 werd in plaats daarvan het systeem Van Bussel (wederom met zeilen) aangebracht.
In 1958, bij de ombouw tot 'elektriciteitsmolen', zijn op alle vier de enden neusremkleppen aangebracht en werden de zeilen vervangen door zelfzwichting (met doorboorde as).
In 1995, toen de elektriciteitsperiode definitief ten einde was, is weer Oud-Hollandse ophekking (met zeilen) aangebracht.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
onbekend ✉︎ ? ? aanw. 05,30
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Vh. het malen van graan en (later) het opwekken van elektriciteit, thans alleen weer het malen van graan

omwentelingen
eigendomshistorie

A. Colijn is eigenaar sinds 1 maart 2017, daarvoor was de familie Schuurman eigenaar sinds 1877 (die was dat dus ook van de voorganger, de wipkorenmolen)

geschiedenis

De huidige molen is afkomstig uit Amsterdam en dateert daar van 1839. Daar heeft hij gestaan op het bolwerk Sloterdijk en heette eveneens 'De Kraai'.
Sinds 1880 staat de molen in Westbroek. Tot die tijd stond hier een wipkorenmolen, waar de familie Schuurman toen al het molenaarsberoep uitoefende. Deze molen werd gesloopt en vervangen door de huidige, veel grotere, molen.

Vanaf het midden van 1956 werd uitsluitend met een elektrische hamermolen op de begane grond gewerkt: stormen in 1953 en '54 hadden schade aangericht aan kap en staart, waardoor de windkracht niet meer kon worden benut.

In 1958 vond een uitgebreide restauratie en ombouw plaats, waarbij de molen ingericht werd voor elektriciteitsopwekking. Om deze reden werd het wiekenkruis voorzien van zelfzwichting en neusremkleppen. De steenkoppels werden enige jaren later van de zolder verwijderd en elders opgesteld.
In oktober 1961 brak tijdens het malen de binnenroede; die is daarop vervangen door een nieuw gelast exemplaar. 

In april 1970 kwam de molen door defecten tot stilstand. Voortzetting van de elektriciteitsopwekking bleek economisch niet aantrekkelijk meer, dit nog los van het feit, dat de eigenaar - waarschijnlijk terecht - meende dat het aandrijven van de generator de constructie van het achtkant teveel belastte. Na Nationale Molendag 1973 is de molen weinig meer in gebruik geweest.

In 1977/78 vond een restauratie plaats, waarbij de molen weer draaivaardig werd gemaakt. Tot 1981 draaiden vrijwillige molenaars hier en van 1981 tot zijn overlijden in 1988 deed Evert Schuurman Jr. dat zelf. Daarna heeft de molen tot juli 2000 door Jan en Kees Schuurman (broers van Evert Jr.) nog gedraaid. Vanaf juli 2000 bediende Mike Ekelschot de molen, maar na diens vertrek naar een maalbedrijf in België volgde stilstand. Intussen, 1992, waren vier velden van de romp van nieuw riet voorzien. 

Anno 2008 was deze molen aan een hele grote herstelbeurt toe: staart, kruiwerk, lange spruit, het complete steenkoppel en vooral de rietbedekking van de kap, moesten grondig onderhanden genomen worden: het riet van de kap was inmiddels vrijwel verdwenen en een groot zeil moest verdere schade zoveel mogelijk voorkomen. Op 23 maart 2010 werden beide roeden gestreken en de kap van de molen afgehesen.
Twee jaar later was de molen zover hersteld, dat er weer kon worden gedraaid. Enige tijd later maakte men één van de koppels stenen weer maalvaardig en sindsdien wordt ook weer geregeld gemalen. De installatie om elektriciteit op te wekken is nog aanwezig, maar niet meer bedrijfsklaar.

In 2022 stond er het nodige te gebeuren inzake beide roeden. De buitenroede werd in januari gestreken, om elders te worden gerepareerd. De binnenroede, die na 62 jaar trouwe dienst aan vervanging toe was, bleef aanwezig tot de nieuwe en de gerepareerde roede klaar waren om te worden gestoken. 

aanvullingen

toelichting naam

De molen stond voor 1880 in Amsterdam en werd daar al "De Kraai" genoemd.

literatuur

Karien Scholten, De Kraai, korenmolen van Westbroek. (De Bilt 2012)

foto's

foto's