Molen De Sluismolen, Alkmaar-Koedijk

Alkmaar-Koedijk, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Sluismolen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
2002
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van de Sluispolder, thans op vrijwillige basis
adres
Oude Helderseweg 85A
1817 BJ Alkmaar
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Sluismolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00312
oude dbnr.
B674
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 00312 De Sluismolen (Alkmaar-Koedijk)
Rob Pols (30-12-2008).

locatie

plaats
Alkmaar-Koedijk
plaatsaanduiding
gemeente
Alkmaar, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Alkmaar, sectie H, nr. 614
geo positie
X: 111522, Y: 519337
N: 52.65977, O: 4.74460
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Groot; na gedurende jaren nogal ingegroeid te zijn geraakt, is er in 2005 veel verbeterd, met name aan de oostkant.

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Eiken achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geteerde gepotdekselde planken.
kap
Gedekt met riet
inrichting

IJzeren scheprad (fabr. Vaags) in de molen, Ø 4.60 m.; breed 0.40 m. Woning in de molen.

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften '1732' '2002'

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
binnenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
56 houten rollen; binnenkruirad
vlucht
21,20 m.
vang
Stutvang; 4 vaste stukken. Vangbalk met klos, vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 60 kammen
Bovenschijfloop 29 staven
Onderschijfloop 18 staven (vh. 21)
Onderwiel: 73 kammen (vh. 70)
Overbrengingsverhouding: 1,96 : 1 (vh. 1,61 : 1)

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met steekborden op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Blom ✉︎ ? binnen 2018 2019 binnen aanw. 21,20
Blom ✉︎ ? buiten 2018 2019 buiten aanw. 21,20
Bremer ✉︎ 52 binnen 1962 1963/2002 binnen 2019 21,20
Bremer ✉︎ 53 buiten 1962 1963/2002 buiten 2019 21,20
Pot ✉︎ 2099 buiten 1908 1908? buiten 1962 21,30
onbekend ✉︎ g.n. binnen ? binnen 1962? 21,20
wiekverbeteringen

Totaan de brand van 2001 had deze molen geen wiekverbetering gekend. Bij de grote restauratie na de brand werd deze molen op beide roeden voorzien van het systeem Fauël (fokwieken) met steekborden.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Gieterij Hardinxveld ✉︎ 98 2002 2002 aanw. 05,42
De Prins van Oranje ✉︎ 985 1875 1875? 2001
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van de Sluispolder, thans op vrijwillige basis
molenmaker
Onbekend (1575) Fa's. Anbo, Poland en Vaags (2002)
omwentelingen
geschiedenis

De windbemaling moet in dit gebied al in de eerste helft van de 16de eeuw zijn ingevoerd. Op een kaart uit omstreeks 1540 staat op ca. 0,4 km zuidelijk van de huidige molen een wipmolentje aangegeven. Het noordelijke deel van de huidige Sluispolder was toen naar het schijnt nog niet onder bemaling gebracht, hetgeen een verklaring zou kunnen zijn voor de standplaats.
In deze situatie zal verandering zijn gekomen als gevolg van de droogmaking van de Egmonder- en Bergermeer rond 1565. Op een kaart uit het midden van de 17de eeuw staat de molen als binnenkruier aangegeven op de huidige noordelijker gelegen plaats.

Uit de constructie kan worden afgeleid dat de molen na te zijn gebouwd ooit een keer geheel gedemonteerd moet zijn geweest om daarna (vermoedelijk op een andere plaats) weer te worden opgebouwd. Verder vertoont hij kenmerken die op een vrij hoge ouderdom wijzen. Het is mogelijk dat de huidige molen nog op de zuidelijker gelegen plaats is gebouwd, maar later noordwaarts is verplaatst. Bij die gelegenheid moet dan de onderste bintlaag zijn aangebracht.

De molen is tot 1926 in vol bedrijf geweest. In dat jaar werd een Ericsson-installatie (elektrische hulpaandrijving d.m.v. schijfloop op het scheprad) aangebracht, waarna van de windkracht weinig gebruik meer is gemaakt. Omdat in 1944 de stroomvoorziening dreigde uit te vallen werd de molen snel weer maalvaardig gemaakt. Dit duurde evenwel maar kort: vanweg een onbetrouwbare roede volgde buitenbedrijfstelling.

In 1948 werd het scheprad vervangen door een elektrisch aangedreven vijzel. Vervolgens sleet de molen jarenlang zijn dagen als statisch object en weekendverblijf. Slechts bij uitzondering ging het wiekenkruis rond, als de molen als seinmolen voor de Schermerboezem nodig was.

Pas in de loop van de jaren '80 werd de molen weer regelmatig in bedrijf gesteld door vrijwillige molenaars, evenwel in niet-maalvaardige staat. Geleidelijkaan werd de molen in eigen beheer opgeknapt en raakte in steeds betere doen.

In de nacht van 17/18 november 2001 ging het goed mis, toen de molen door brandstichting zwaar beschadigd werd. De eigenaar, het waterschap Het Lange Rond, nam de herbouw snel ter hand: iets meer dan een jaar later stond er weer een maalvaardige molen.
Het achtkant kon na de brand nog worden gebruikt; de kap moest grotendeels worden vernieuwd; alleen penbalk en windpeluw zijn na de brand hergebruikt, evenals de maanijzers en de sabel van de vang. De bovenas was zwaar aangetast en brak, eenmaal gestreken, op de grond in drie stukken. Daarentegen hoefden beide Bremer-roeden alleen maar te worden gerepareerd.
Jammer genoeg werd bij de brand de inmiddels antiek te beschouwen elektrische Ericsson-installatie uit 1926 totaal vernield. Het was de allereerste (en dus oudste) in Nederland.
De oude seinlamp, tot de opheffing van het seinsysteem in 1981 verplicht in de molen aanwezig, bleef wél bewaard.

In de loop van 2018 heeft men beide roeden, na ruim 55 jaar, afgekeurd waarna nieuwe werden besteld. In januari 2019 werden de oude roeden kaalgezet en vervolgens gestreken. Op 30 januari stak men nieuwe roeden.


aanvullingen

toelichting naam

Deze molen wordt vernoemd naar de polder die hij kan bemalen.

literatuur

Ed van Gerven, 'Sluismolen ook geveld door brandstichting', in: Molens 65 (2002) 15 - 17.

foto's

foto's