Molen De Vijf Gebroeders, Heinkenszand

Heinkenszand, Zeeland
b

korte karakteristiek

naam
De Vijf Gebroeders
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
2007
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Stationsweg 11
4451 HJ Heinkenszand
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Vijf Gebroeders via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
03564
oude dbnr.
B1293
Meest recente aanpassing
| Tellerstand
media-bestand
Molen 03564 De Vijf Gebroeders (Heinkenszand)
Jeroen van Dijke (september 2012).

locatie

plaats
Heinkenszand
plaatsaanduiding
gemeente
Borsele, Zeeland
streek
Zuid-Beveland
kadastrale aanduiding
Gemeente Borsele, sectie AH, nr. 2282
geo positie
X: 45328, Y: 388537
N: 51.47520, O: 3.80852
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Stationsweg 11
4451 HJ Heinkenszand
molenaar
Ko Kodde / Jan Bakker / Huib Vermue / Jochem Poot
telefoon
0113-561877
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 13.00 - 17.00 en verder als de molen draait en op afspraak.

toegangsprijzen
winkelinformatie

Verkoop van meel- en andere produkten in de ontvangstruimte naast de molen. 

meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak per mail of telefoon

bijzonderheden

De ontvangstruimte naast de molen is ook te huur voor bijeenkomsten e.d. tot ca. 30 personen. 

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 16der blauwe stenen; één koppel 16der kunststenen; buil; sleepluiwerk; pletter en mengketel (beide elektrisch). In de molen bevindt zich ook nog een hamermolen.

versieringen

Eenvoudige baard, aan de onderzijde diep uitgesneden, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften 'Anno 1851' en daaronder 'De Vijf Gebroeders'

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
IJzeren rollen; kruirad
vlucht
21,25 / 21,40 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 54 kammen
Bovenschijfloop 29 staven
Spoorwiel 70 kammen
Steenschijfloop blauwe stenen 23 staven
Steenschijfloop kunststenen 25 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 5,67 en 1 : 5,21

hoogte
van de stelling: 8,00 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 151, Vaags
Vaags
✉︎ 151 binnen 2007 2007 binnen aanw. 21,25
media-bestand
Roede 150, Vaags
Vaags
✉︎ 150 buiten 2006 2007 buiten aanw. 21,40
Derckx ✉︎ 14 binnen 1969 1970 binnen 2002 22,00
Pot ✉︎ ? buiten ? buiten 2002 22,00
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As g.n., Geraedts
Geraedts
✉︎ g.n. 2006 2007 aanw. 03,96
media-bestand
As 979, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 979 1875 1875? 2006 03,83
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
?? (1851) Fa. Adriaens, Weert (2007)
omwentelingen
geschiedenis

Nadat op 19 augustus 1849 de Noordmolen aan het huidige Meulwegje na blikseminslag afbrandde liet eigenaar Jan Marinusse Raas in 1851 de huidige molen aan de Stationsweg bouwen en verpachtte deze aan Joannes Meijer. In 1854 ruilde Raas met landbouwer A.H. Vermue zijn onroerende goederen, deze laatste verkocht de molen in 1855 aan de weduwe D. Dammes.

De molen had de volgende eigenaren:
1851 - 1854 Jan Marinusse Raas
1854 - 1855 A. H. Vermue
1855 - 1861 Wed. D. Dammes van 't Zelfde - Westdijk (Ovezande)
1861 - 1862 P. de Kraker
1862 - 1882 C. Goense
1882 - 1884 P. Pover
1884 - 1906 D. Rijk Azn.
1906 - 1934 Wed. J. Rijk - Bek
1934 - 1959 A. Rijk Dzn.
1959 - 1963 Fa. A. Rijk en Zn.
1963 - 1971 Fa. Erven A. Rijk
1971 - 1998 D.A. Rijk
1998 - 2002 T. Hoondert en van Garssel
2002 - 2002 Gemeente Borsele
2002 - heden Stichting Molen De Vijf Gebroeders

In 1884 werd de molen eigendom van de familie Rijk en zou dat ruim honderd jaar blijven. Er werd gemalen met twee koppel maalstenen en een buil. Op de molen van de familie Rijk werden tot 1946 alleen graan voor veevoeder vermalen met een koppel 16er kunst- en blauwe stenen. A. Rijk Dzn. en diens zoon D.A. 'Dancker' Rijk gingen in 1959 een vennootschap onder firma aan. In 1963 werd een hamermolen met 30 PK elektromotor aan de maalinrichting toegevoegd.

Na wat in verval te zijn geraakt, onderging de molen van 1968 tot 1970 een behoorlijke restauratie. Daarbij werd wel een flink deel van de omvangrijke maalinrichting, waaronder de buil, een koppel 15er kunst- en een koppel 16er blauwe stenen met 30 PK elektromotor en een elevator, verwijderd. Een houten aanbouw op bet noordoosten en een schuur op het zuidwesten verdwenen eveneens. De houten binnenroede, nog uitgevoerd als borstroede, werd vervangen door een nieuw gelast exemplaar en de kruilier maakte plaats voor een rad. Ook de staart, de hoge met dakleer gedekte peervormige kap, de stelling en alle zolders, behalve de luizolder, zijn toen eveneens vernieuwd. Omdat de stenen romp niet uitwaterend is gebouwd, was tevens herstel van het metselwerk noodzakelijk.
Gemalen werd er na 1970 niet meer; wél draaide de molen regelmatig.

Helaas liet in de jaren '90 de toestand op een bepaald moment teveel te wensen over en was draaien niet meer verantwoord. Op 5 november 2002 werd de inmiddels behoorlijk vervallen molen onttakeld, omdat kap en wiekenkruis gevaar op gingen leveren voor de omgeving.

De nieuwe eigenaar maakte plannen voor een flinke restauratie en met succes. Om te beginnen werd in 2005 de molen, die behoorlijk verzakt was, rechtgezet. Daarna volgde herstel van het metselwerk. Intussen werd de kap in de werkplaats van de molenmaker hersteld. Een grote tegenvaller was, dat de bovenas aldaar in twee stukken brak en dus een nieuw exemplaar moest worden gegoten.

25 januari 2007 werd de grotendeels vernieuwde kap op de romp geplaatst; op 5 maart werden de roeden gestoken en 7 april kon er proefgemalen worden.
Opmerkelijk is dat de nieuwe bovenas van deze molen iets langer is dan zijn onfortuinlijke voorganger. Mogelijk was die laatste in zijn geheel te licht. Ook de huidige bovenas is voorzien van flink wat ballast aan de penzijde.

In mei 2010 werd een geheel nieuwe buil geplaatst; de vorige was zoals vermeld bij de restauratie van 1968/70 verdwenen.

In 2014 bouwde men bij de molen een flinke schuur, die als ontvangst- en verkoopruimte dienst doet maar ook voor andere activiteiten kan worden gehuurd.

 

aanvullingen

toelichting naam

In een akte van 9 december 1851 wordt de molen al door eerste eigenaar Jan Raas verpacht aan Johannis Meier onder de naam “De Vijf Gebroeders” ; Raas zou vier broers hebben gehad.
De naam 'De Drie Gebroeders' komt ook in publicaties voor maar is vermoedelijk foutief: deze zou verwijzen naar de drie zonen van de latere eigenaar A. Rijk Dzn. en zijn vrouw Johanna Bek.

foto's

foto's