Molen Oukoopse Molen, Oukoop (Reeuwijk)

Oukoop (Reeuwijk), Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Oukoopse Molen
modeltype
Wipmolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Oukoop en Negenviertel (ca. 240 ha.), thans op vrijwillige basis

adres
Prinsendijk 6
2811 NG Reeuwijk
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Oukoopse Molen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00099
oude dbnr.
B1084
Meest recente aanpassing
| Bezoekmogelijkheid
media-bestand
Molen 00099 Oukoopse Molen (Oukoop (Reeuwijk))
Frank Hendriks (6-1-2019)

locatie

plaats
Oukoop (Reeuwijk)
plaatsaanduiding
gemeente
Bodegraven-Reeuwijk, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Reeuwijk, sectie L, nr. 474
geo positie
X: 113890, Y: 449575
N: 52.03299, O: 4.78812
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot, uit sommige hoeken al van heel ver zichtbaar

contact en bezoek

bezoek/postadres
Prinsendijk 6
2811 NG Reeuwijk
molenaar
Nico van den Bos
telefoon
06-33344170
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

Zaterdag als de molen draait.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Wipmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ondertoren, gedekt met riet, op veldmuren van 0,50 m.
kap
Bovenhuis donkergroen geverfd met witte randen: voorzijde gepotdekseld in visgraatvorm; kap gedekt met dakleer.
inrichting

Halfgesloten ijzeren scheprad buiten de molen, Ø 5,40 m.; breed 0,40 m.
Woning in de molen.

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk met neuten, kruirad
vlucht
23,60 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; evenaar.
overbrenging

Bovenwiel 52 kammen
Bovenschijfloop 35 staven
Onderschijfloop 20 staven
Onderwiel 71 kammen
Overbrengingsverhouding 2,39 : 1

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met steekborden op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 601, Derckx
Derckx
✉︎ 601 buiten 1989 1989 buiten aanw. 23,40
Derckx ✉︎ 602 binnen 1989 1989 binnen aanw. 23,30
Pannevis ✉︎ g.n. buiten ? buiten 1989 23,60
Pannevis ✉︎ g.n. binnen ? binnen 1989 23,60
wiekverbeteringen

Gezegd wordt dat deze molen in 1952 op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken) kreeg. Dat verhaal klopt niet helemaal, want de binnenroede is half-verdekkerd geweest terwijl de buitenroede fokken had. Maar al heel lang heeft deze molen inderdaad op beide roeden het systeem Fauël, inmiddels met steekborden. 

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1309 1885 1885? aanw. 04,75
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1357 1889 1889? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
1688 wordt wel genoemd (zie 'Geschiedenis')
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Oukoop en Negenviertel (ca. 240 ha.), thans op vrijwillige basis

omwentelingen
eigendomshistorie

De Rijnlandse Molenstichting is eigenaar sinds 1983, daarvoor was dat de Goudse Verzekeringsmaatschappij.

geschiedenis

Over de vroege geschiedenis van deze molen is niet zo veel bekend. Zo is er bijvoorbeeld geen zekerheid over het bouwjaar van deze molen.
Oukoop was het westelijk deel van de in 1964 opgeheven gemeente Hekendorp; Negenviertel was het oostelijkste deel van de gemeente Reeuwijk. Het is wel bekend, dat zowel Oukoop als Negenviertel oorspronkelijk ieder hun eigen bemaling en afwatering op de Hollandsche IJssel hadden. Doordat deze rivier bij lJsselstein verlandde en in 1291 zelfs afgedamd werd, versterkte het aanslibbingsproces zich, waardoor het gebruik ervan voor uitwatering steeds moeilijker werd. Op 17 april 1597 kreeg Oukoop van het hoogheemraadschap Rijnland toestemming om op de Wiericke en daarmee op Rijnlands boezem af te malen. Er kwam toen nog niets van terecht, zodat er in 1607 en 1608 nieuwe afspraken gemaakt werden. Bij dit akkoord werd ook Negenviertel betrokken. In 1609 besloten Oukoop en Negenviertel hun polders gemeenschappelijk met een molen te gaan bemalen: die van Oukoop.
De molen van die polder was al ouder: in 1528 had Oukoop al een molen op deze plaats. Dat zou dan een voorganger van de huidige molen geweest zijn. Over het bouwjaar daarvan zijn we in het ongewisse. Er zijn aanwijzingen over een geldlening door de polder uit 1688. Een lening, nodig voor de bouw van een nieuwe molen? In 1672 hadden Franse troepen nogal huisgehouden in die omgeving en daarbij ook molens vernield dus dat er in de jaren daarna vaak ergens een nieuwe molen nodig was is duidelijk. 

In 1950 werd de molen grondig onderhanden genomen door de Moerkapelse molenmaker Hertog. Sluitstuk was in 1952 het aanbrengen van fokwieken. Omdat de molen nogal zwaar aanliep heeft men toen ook de overbrengingsverhouding vertraagd. Het scheprad was inmiddels al een keer verdiept: in 1904 had het een doorsnede van 5,10 m. bij een breedte van 45 cm.; in 1979 bedroegen deze maten 5,40 resp. 40 cm.

In 1969 kwam de om een tamelijk ongewone reden molen buiten bedrijf: er kon geen molenaar meer worden gevonden! Was de tamelijk afgelegen plek waar de molen stond daarvan de oorzaak?
Op 31 juli 1970 kocht de Goudse Verzekerings Mij. NV. de molen met de bedoeling om hem als recreatieruimte te gebruiken. Er kwam nu ook een vrijwilliger op de molen in de persoon van Gerard Ottevanger uit Zevenhuizen. In 1983 verwisselde de molen weer van eigenaar en kwam in handen van de Rijnlandse Molenstichting.

In 1989 volgde een grote restauratie, waarbij met name het bovenhuis grotendeels moest worden vernieuwd. Bijzonder was, dat dit werk geheel met ouderwetse middelen (zoals de hijslier) moest worden gedaan, omdat de molen zeer ver van normaal toegankelijke wegen is gelegen en dus ook onbereikbaar voor kraanmaterieel.
Bijna was de molen op 19 juli 1989 nog slachtoffer geworden van brandstichting, maar de brandweer, die er zeer snel bij was, zag kans de zaak te blussen. De schade aan het rietdek was groot; de rest van molen kwam er goed van af. Op 12 oktober 1989 werd een geheel gerestaureerde molen officieel in bedrijf gesteld.

In het najaar van 2002 werd het bovenwiel flink hersteld. Op dat moment was de vangstok al vervangen door een evenaar (die hier ook oorspronkelijk heeft gezeten).

In 2016 bleek de molen onverwacht sterk onderloops: de fundering van de waterlopen was verzakt en bij geopende wachtdeur kon het water vanuit de boezem weer de polder in stromen. Restauratie van de fundering van de waterlopen bleek onontkoombaar.
Het heeft even geduurd voordat de aangevraagde subsidie werd verleend: in 2019 begon ingrijpend herstel: een hele nieuwe voorgoot / voorwaterloop en ook een nieuwe sluisdeur aan de Wiericke, met kwelscherm net voor de wachtdeur.
In 2021 plaatste men een nieuwe spruitbalk en een nieuw buiten wateraslager (de steen daarvan is afkomstig van de ondermolen van Aarlanderveen).

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar (een gedeelte van) de polder die hij kan bemalen.

trivia

Van 1847 tot 1884 was Klaas van Rijswijk hier molenaar. Hij overleed tragisch: zijn krankzinnige zoon Bastiaan stak hem dood.

foto's

foto's