Molen De Prinsenmolen, Rotterdam-Hillegersberg

Rotterdam-Hillegersberg, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Prinsenmolen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Vh. bemalen van de polder Berg en Broek, thans buiten bedrijf; woning
adres
Prinsemolenpad 72
3054 XM Rotterdam
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Prinsenmolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01764
oude dbnr.
B990
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 01764 De Prinsenmolen (Rotterdam-Hillegersberg)
Cock Weerheim (8-11-2021)
Na herstel weer met volle zeilen.

locatie

plaats
Rotterdam-Hillegersberg
plaatsaanduiding
gemeente
Rotterdam, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Hillegersberg, sectie G, nr. 60
geo positie
X: 94064, Y: 440684
N: 51.95126, O: 4.50081
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Groot maar wordt verminderd door beplantingen op het molenerf en bosschages rondom de molen

contact en bezoek

bezoek/postadres
Prinsemolenpad 72
3054 XM Rotterdam
molenaar
-
telefoon
06.51427564
website
social media
open voor publiek
nee
gericht op scholen
ja
bijzonderheden
geen

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Eiken achtkant, gedekt met riet, op gemetselde voet van 2,15 m.
kap
Gedekt met riet
inrichting

IJzeren scheprad in de molen, Ø 6,49 m.; breedte 0,46 m., op deels houten wateras.
Woning in de molen

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften 'Anno 1648' en 'P.M.'

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
50 houten rollen; kruirad
vlucht
28,10 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok.
overbrenging

Bovenwiel 61 kammen
Bovenschijfloop 39 staven, steek 14,2 cm.
Onderschijfloop 28 staven
Onderwiel 108 kammen, steek 14,2 cm.
Overbrengingsverhouding 2,47 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Bremer ✉︎ 179 binnen 1970 1970 binnen aanw. 28,10
Bremer ✉︎ 180 buiten 1970 1970 buiten aanw. 28,10
Pot ✉︎ 1659 buiten 1892 1892? buiten 1970 28,10
Pot ✉︎ 940 binnen 1876 1876? binnen 1970 28,10
wiekverbeteringen

Van 1939 tot 1970 (toen beide roeden werden vervangen) was deze molen uitgerust met het systeem Havinga. In de praktijk werd dit systeem, naar deze molen, de 'Prinsenmolenwiek'  genoemd.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ 206 1859 1859? aanw. 05,83
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Vh. bemalen van de polder Berg en Broek, thans buiten bedrijf; woning
molenmaker
Jan Willemsz., Rotterdam (1648)
omwentelingen
eigendomshistorie

Het Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard is eigenaar sinds 1-1-2005. Eén van de voorgangers, het Hoogheemraadschap van Schieland, was al eigenaar sinds 1936, daarvoor was dat de polder Berg en Broek.

geschiedenis

De molen is als binnenkruier in 1648 gebouwd door Jan Willemsz., timmerman tot Rotterdam, naar bestek van Gerrit Ariensz. van Waerden, Gemeenlandstimmerman van Schieland. Op de zelfde plek stond eerst vanaf de 16e eeuw de Bergsche Molen. Die naam is nog tot de 18e eeuw voor de huidige molen gehanteerd. Pas daarna werd de huidige naam gebruikt.
Samen met de Broeksche molen bemaalden de molen de polder Berg en Broek tot 1881.

In 1772 werd begonnen met de droogmaking van de naastliggende polders Schiebroek en 110 Morgen. Het water uit Schiebroek werd door een driegang op de polder Berg en Broek uitgeslagen. De Prinsenmolen en de Bergsche molen sloegen op hun beurt het water uit op de Rotte, maar hadden voor de nieuwe taak erbij te weinig capaciteit. Dit was voor de bewoners van het in de polder Berg en Broek gelegen dorpje Hillegersberg geen ideale situatie. Geregeld stonden hun tuinen en erven blank.
In 1881 werden de problemen verholpen door de Bergsche molen af te breken en te vervangen door het stoomgemaal Berg en Broeksche Verlaat aan de Bergse Rechter Rottekade met meer maalvermogen.

In 1936 werd het bestuur over de polder en het eigendom van de molen overgenomen door het Hoogheemraadschap van Schieland. De molen behield tot 1966 zijn bemalingstaak: dat jaar ging die over op een nieuw elektrisch gemaal.

Met deze molen werden in de late jaren '30 uitvoerige proeven gedaan omtrent het vermogen van een windmolen. Het resulteerde onder meer in een publicatie, bekend als 'het Prinsenmolenboek' en een wieksysteem (Ned. Octrooi 45827), ontwikkeld door Ir. Havinga, dat in de praktijk de naam 'Prinsenmolenwiek' kreeg en in 1939 op deze molen werd aangebracht.
Wat dit systeem in de praktijk voor déze molen betekende, is niet goed bekend. Imitaties van dit systeem hebben - zonder veel succes - gefungeerd op de Vrouwgeestmolen te Alphen aan den Rijn en de Veendermolen te Roelofarendsveen.
Inmiddels behoort dit systeem tot het verleden. Bij de Prinsenmolen zelf verdween het in 1970, toen beide Potroeden vervangen werden door gelaste Bremer-roeden en de ophekking gewijzigd werd in Oud-Hollands.

Hoewel de molen volledig maalvaardig is, zomer en winter voldoende water heeft en in goede staat van onderhoud verkeert, wordt er nagenoeg nooit gemalen.

In 2021 heeft men deze molen stevig onderhanden genomen. Nadat het gevlucht was gerepareerd kwam de molen in de steigers voor het vervangen van het riet op de kap.
Tijdens de werkzaamheden bleken de blokkelen en tafelementstukken aangetast. De gehele kap is gelicht waarna in delen de kuip, kruivloer, tafellement en blokelen werden verwijderd voor restauratie. In totaal kreeg de molen 5 nieuwe blokelen, de andere 3 konden worden gerestaureerd. De houten rollen werden vervangen door stalen, naar het model van gietijzeren. Het ondertafelement is ook flink herzien en als laatste kreeg het achtkant isolatieplaten met daarop een nieuw rietdek. Het gaandewerk is afgesteld zodat hier weer een prachtige maalvaardige molen staat.


aanvullingen

toelichting naam

De naam is zeer waarschijnlijk ontleend aan een bezoek van Stadhouder Willem IV in 1747 aan deze molen.

wetenswaardigheden

Zeldzaam maar bepaald de moeite waard: een gedicht, in dit geval een sonnet, over deze molen, geschreven door de dichter Han Messie.

Fier staat hij tussen rivier en Bergse Plas,
behoed door bewaarders der oude schoonheid,
leeft gezegend voort, stoort zich aan geen tijd.
Om hem heen bloeien siertuin en wild gewas.

Beschermend overhuift een bruine jas
de mulderswoning, vol blijdschap bereid
te zorgen voor eenden van edelheid,
koninkjes over klein, beschut moeras.

Vier molenwieken rusten tevreden;
uit hen waait verhalende fluistertoon:
een eeuwenlang arbeidzaam verleden:

"Rusteloos pompen gaf een karig loon;
werken met de wind, steeds moegestreden."
Dit zwoegen schonk Hillegersberg zijn kroon.

foto's

foto's