Molen Noordermolen, Akersloot

Akersloot, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Noordermolen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van de Groot-Limmerpolder; thans op vrijwillige basis
adres
Hoogegeest 47
1921 CG Akersloot
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Noordermolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00037
oude dbnr.
B625
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 00037 Noordermolen (Akersloot)
Ton Koorevaar (6-6-2013)

locatie

plaats
Akersloot
plaatsaanduiding
gemeente
Castricum, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Akersloot, sectie I, nr. 121
geo positie
X: 111149, Y: 510366
N: 52.57912, O: 4.74027
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot; geheel vrij in de wind en het zicht gelegen

contact en bezoek

bezoek/postadres
Hoogegeest 47
1921 CG Akersloot
molenaar
M. Weel
telefoon
0251-311813
e-mail

website
social media
open voor publiek
nee
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Eiken achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geverfde gepotdekselde planken.
kap
Gedekt met riet
inrichting

Houten vijzel, Ø 2,56 m.
Woning in de molen

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de tekst
'NOORDERMOLEN.' en daaronder, heel klein, '1589'

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
59 ijzeren rollen; kruirad
vlucht
24,90 / 25,00 m.
vang
Vlaamse vang; 4 vaste stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 52 kammen
Bovenbonkelaar 27 kammen, steek 16 cm.
Onderbonkelaar 40 kammen
Vijzelwiel 41 kammen, steek 14,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,88

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauel met automatische remkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ 72 buiten 2002 2002 buiten aanw. 25,00
Vaags ✉︎ 73 binnen 2002 2002 binnen aanw. 24,90
Burger ✉︎ g.n. buiten 1971 1971 buiten 2002 24,75
Burger ✉︎ g.n. binnen 1955 1955 binnen 2002 24,90
Pot ✉︎ 2445 binnen 1920 1920 binnen 1955 24,70
Pot ✉︎ 2351 buiten 1915 1915? buiten 1971 24,90
bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Sterkman & Zn, wed. A. ✉︎ 367 1865 1865? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van de Groot-Limmerpolder; thans op vrijwillige basis
omwentelingen
geschiedenis

De Noordermolen is een zeer waarschijnlijk in 1589 gebouwde achtkante binnenkruier. Hij bemaalt tezamen met een elektrisch vijzelgemaal de 1476 ha grote Groot-Limmerpolder op de Schermerboezem.

Al kort voor 1544 is het gebied van deze polder van de Schermer afgekaad en onder bemaling gebracht. De Spaanse legerbenden die deze streken doortrokken om in 1573 Alkmaar te belegeren, hebben naast veel andere gebouwen ook de twee hier aanwezige molens vernield.
Nadat de uitwateringssluis na hun aftocht was herbouwd en de sluistochten waren verruimd, bleek toch weer behoefte aan bemaling. Bij besluit van 13 oktober 1588 verklaarden de Staten dat de oprichting van twee achtkante molens nodig was en dat hiervoor toestemming werd verleend.
Vrij spoedig hierna moet met de uitvoering van de plannen zijn begonnen. Al in het daarop volgende jaar werd te kennen gegeven dat de molens waren geplaatst en in de zomer van 1591 verzochten de molenmeesters van de twee poldermolens voor de polder van Limmen, Bakkum en Akersloot om de algemene rekening van de oprichting te mogen doen.
Na de droogmaking van de grote meren konden de beide molens als gevolg van de hieruit voortvloeiende hogere opmaling en de verminderde lozing van de sluis de polder op zeker moment niet meer voldoende op peil houden.
Bij octrooi van 14 maart 1651 werd daarom door de Staten vergunning verleend om nog een derde molen te bouwen. Evenwel zijn echter geen aanwijzingen dat deze derde molen ook inderdaad is gebouwd: op een in 1680 verschenen kaart is hij in elk geval niet aangegeven.
Zo werd de polder bemalen door twee molens, De Noordermolen en De Zuidermolen, welke laatste in 1863 nog met een scheprad werkte. Op de plaats van deze molen werd in 1879 een stoomvijzelgemaal gebouwd, dat in 1919 is geëlektrificeerd.
De Noordermolen is inmiddels formeel buiten bedrijf, maar maalt nog regelmatig.

Constructie
Het eiken achtkant staat op twee aan twee evenwijdig geplaatste penanten en is in de loop der tijd verstijfd met een extra veldkruis per veld. Opmerkelijk is dat de uiteinden van de oorspronkelijke veldkruisen in elkaar zijn gewerkt. Boventafelement, rolvloer, kuip en kap zijn al eens vernieuwd (eerste helft 19de eeuw?). Sporen van kruikrammen of een hangelier zijn niet te vinden. Hieruit mag worden afgeleid dat, bij de vernieuwing van de kap, de molen in een buitenkruier is veranderd en voorzien van een staart, waarmee de huidige verschijningsvorm werd verkregen.
In de jaren '70 en '80 van de 20ste eeuw was de molen uitgerust met een vangtrommel, dit op verzoek van de toenmalige molenaar Kees Borst, wiens 'geboortemolen', de Zelden van Passe te Zoeterwoude, een vangtrommel heeft. Inmiddels heeft de molen weer een vangstok.

In de zomer van 2010 was de vijzel in dusdanige staat, dat deze niet meer als maalvaardig te beschouwen was. In september 2012 is de vijzel uitgenomen en op de kant gezet. Het hout was slecht en door het lagere waterpeil kon niet genoeg water meer worden uitgeslagen. Het nieuwe exemplaar wordt 80 centimeter langer. De diameter blijft met 250 centimeter gelijk. Het is bovendien een viergangige vijzel, die - mits met voldoende tasting - enorm veel water kan verzetten. Eind 2014 is de geheel herstelde vijzel aangebracht, waarmee deze molen weer maalvaardig was.


aanvullingen

unieke eigenschap

De houten vijzel is zeer opmerkelijk: deze is breder dan lang en heeft vier gangen (i.p.v. de gebruikelijke twee of drie). Vermoedelijk geeft de Noordermolen dankzij deze vijzel het meeste water van alle Nederlandse poldermolens: bij stevige wind moet deze ver boven de 100 m3 per minuut uit kunnen komen.

foto's

foto's