Molen Friedesse Molen, Neer

Neer, Limburg
b

korte karakteristiek

naam
Friedesse Molen
modeltype
Watermolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
2002
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
adres
Friedesemolen 2
6086 BN Neer
beek
Neerbeek
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Friedesse Molen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
03515
oude dbnr.
B449
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 03515 Friedesse Molen (Neer)
René van der Meer (5-8-2014).

locatie

plaats
Neer
plaatsaanduiding
beek
Neerbeek
gemeente
Leudal , Limburg
kadastrale aanduiding
Gemeente Neer, sectie M, nr. 729
geo positie
X: 197193, Y: 363419
N: 51.25853, O: 5.99165
biotoopwaarde
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Friedesemolen 2
6086 BN Neer
molenaar
Ger van de Bool
telefoon
0475-591031
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
ja
op afspraak
nee
openingstijden
van 1 mei t/m 1e weekend van oktober: zondag 13.00 - 17.00 uur
toegangsprijzen
vrijw. bijdrage
winkelinformatie
Meelproducten, molenkoekjes en molendrank
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen
voor info via de telefoon of de mail
bijzonderheden

constructie

modeltype
Watermolen
krachtbron
water
kenmerken
functie
inrichting

Eén koppel 17der blauwe en één koppel 17der kunststenen; buil; graanreiniger, sleepluiwerk

gangwerk
ijzer
wateras
ijzer
rad
Poncelet
rad diameter
05,70 m.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
omwentelingen
eigendomshistorie

De Stichting Friedesse Molen is eigenaar sinds 1 december 2016, daarvoor was dit bouwbedrijf Geelen te Neer sinds 2004.

geschiedenis

De Friedessemolen met het monumentale molenaarshuis aan de Bergerstraat behoorde tot de mooiste plekjes van Neer. Beide worden omstreeks 1700 gedateerd; de muurankers op de gevel van de molen geven het jaartal 1717 aan. Een voorloper van deze molen stamt volgens mededeling uit de dertiende eeuw en was eigendom van het Stift van Thorn.
Het molengebouw is opgetrokken uit baksteen en heeft een pannen-wolfdak met in het voorste dakschild of wolfeind de luifel van het luiwerk om de zakken naar de zolder te hijsen. Het was vanouds een koren- en oliemolen, die door een onderslagrad werd aangedreven. Oorspronkelijk had de molen twee raderen; thans nog één.

In de eerste helft van de 19e eeuw was de molen met aanhorigheden eigendom van Sibert Geenen, die er molenaar was. Na zijn overlijden in 1852 werd zijn weduwe Margaretha Geenen-Tobben eigenaar en vervolgens in 1875 Elisabeth Geenen, de echtgenote van Peter Theelen, die toen de molenaar was. Hij liet het rad van de oliemolen afbreken en de gangwerken van de koren- en de oliemolen koppelen. Bij boedelscheiding in 1883 kreeg Sibert Theelen de molen; Margaretha Theelen, de echtgenote van Jacob Vennekens, was mede-eigenaresse. In 1889 kocht Theelen de Winkelmolen, een watermolen, die achter de Friedessemolen op de Neerbeek lag.

Het waterrad van de Friedessemolen werd in 1891 vernieuwd. Het nieuwe rad had een middellijn van 5,78 m. en een breedte van 0,80 m. In 1909 liet Theelen het houten sluisgebint met zes lossluizen vervangen door een ijzeren. De houten schuiven werden toen elk bediend door een ijzeren windwerk met gebruikmaking van een tandheugel. In dezelfde tijd of kort daarna werd de molen voorzien van een ijzeren waterrad met een middellijn van 5,70 m., breed 0,9 m, en een ijzeren gangwerk.
De steenbedding, die deel uitmaakt van de zolder wordt ondersteund door gemetselde poeren. Het gangwerk bestaat uit een conisch aswiel voor de aandrijving van de stalen koningspil met het spoorwiel, dat op de rondsels van de twee steenspillen werkt. De steenspillen worden ondersteund door spoorbokken, welke op gemetselde poeren zijn geplaatst. Deze constructie komt sporadisch in molens met dit type gangwerk voor. De steenlicht van elk koppel stenen met de schroefspil wordt gesteund door een bok van profielijzer. Voordat de nieuwe maalinrichting werd geïnstalleerd werd de oliemolen uitgebroken, waarbij de zware kantstenen in de molenvloer werden gegraven; zij hadden een middellijn van 1,80 m. en een dikte van 26 cm.

In het tweede decennium van de 20e eeuw was van de familie Leonard Willem Theelen molenaar; zijn broer Johannes Hubertus was gemeentesecretaris van Neer.
Na de boedelscheiding in 1920 kwam Jos Vennekens op de Friedessemolen. In 1948 verkocht hij de molen met huis en andere aanhorigheden aan Alfons van Stekelenburg uit Mierlo (N.B.), die stamde uit een bekend molenaarsgeslacht in Oost-Brabant. Toen hij de Friedessemolen kocht, was het gemaal verlopen en verkeerde de molen in minder goede staat. Na een flinke herstelbeurt kregen molen en woonhuis weer een welvarende aanblik.
In het begin van de jaren vijftig schafte Van Stekelenburg een elektrische hamermolen en mengketel aan. Na 11 jaar molenaar in Neer te zijn geweest trok hij zich om gezondheidsredenen terug en vestigde zich in Mierlo-Hout, waar hij kort daarna overleed. De molen werd verhuurd aan zijn zwager Lambert van Erp.

De Friedessemolen was toen al geen watermolen meer: Van Stekelenburg had in 1958 het stuwrecht aan het waterschap Midden-Limburg verkocht. De vergraving van de Neerbeek bij de Friedessemolen riep in 1962 emotionele reacties op: inwoners van Neer waren met het lot van de oude beek en de molen in het bijzonder begaan en voerden actie voor het behoud. Een voor de partijen aanvaardbare technische oplossing bleek toen niet mogelijk. Niet bij de molen, maar op korte afstand achter de molen werd een nieuwe stuw met overlaat gebouwd. Uiteindelijk kon wel worden bereikt, dat het waterrad niet op het droge maar in een soort inham van de Neerbeek kwam te hangen, hetgeen echter niet meer dan een kleine pleister op de wonde betekende.
In 1972 werden het huis en de molen op de lijst van beschermde monumenten geplaatst, maar de waterwerken behoorden daar niet meer bij.

Maar het is hier toch anders gelopen: mede door inspanningen van de provincie Limburg bleef de Friedesse molen op de lijst van knelpuntrestauraties staan. De bevolking van Neer heeft met een indrukwekkende handtekeningenactie blijk gegeven van de breed gedragen wens de Friedesse molen in oude luister te willen herstellen.
Alles heeft ertoe geleid dat deze molen sinds juli 2002 weer functioneert: er is opnieuw een stuw aangebracht in de beek, zodat het gereconstrueerde rad weer kan draaien (enkel de as is weer hergebruikt). Het was wel noodzakelijk om het rad een halve meter hoger dan het vorige te plaatsen, om voldoende gebruik te kunnen maken van het verval dat door de nieuwe stuw wordt gecreëerd. Ook het gaande werk in de molen moest hierdoor verhoogd worden. Het werk zelf hoefde, ondanks 40 jaar stilstand, nauwelijks hersteld te worden. Een nog vrij nieuw dak werd, op aandringen van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, vervangen door een dak met oude pannen.


aanvullingen

unieke eigenschap

Eén van de zeer weinige watermolens die na vele jaren van drooglegging, stilstand en verval het stuwrecht terugkreeg en weer maalvaardig werd.

foto's

foto's