Molen Goliath, Eemshaven

Eemshaven, Groningen
b

korte karakteristiek

naam
Goliath
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig in circuit
bestemming

Vh. bemalen van de Eemspolder, thans buiten bedrijf

adres
Goliathspad 1
9979 XG Eemshaven
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Goliath via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
06417
oude dbnr.
B371
Meest recente aanpassing
| Verwijzingen
media-bestand
Molen 06417 Goliath (Eemshaven)
Jan Drenth (12-5-2013).

locatie

plaats
Eemshaven
plaatsaanduiding
gemeente
Het Hogeland, Groningen
kadastrale aanduiding
Gemeente Uithuizermeeden, sectie A, nr. 2825
geo positie
X: 247822, Y: 607651
N: 53.44712, O: 6.78451
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Op zich bijzonder groot, maar wordt op zijn beurt sterk gedomineerd door een fors aantal hoge windturbines.

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant op hoge gemetselde voet, gedekt met riet
kap
Gedekt met riet
inrichting

Twee vijzels op windkracht, beide met drie gangen; één van metaal; de ander van hout (en tijdelijk niet maalvaardig).

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, met rood afgebiesde krullen, zonder opschrift

Gedenksteen in de sluis van de uitstroom met de tekst:
Het pleit werd dan beslecht!
Na vier en twintig jaren
Verkreeg men eindelijk recht
Op deze grond der baren
Zoo is dan t doel bereikt
Ons lang reeds voorgesteld
En pronkt het golvend graan
Dra op dit nieuwe veld.

Naast deze steen is een tweede gedenksteen geplaatst, waarop de namen van het toenmalig polderbestuur staan vermeld.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Voeghoutenkruiwerk, kruilier met twee katrollen, ketting en 12 kruipalen
vlucht
23,50 m.
vang
Vlaamse vang; vangbalk met duim; vangstok; pal
overbrenging

Bovenwiel 67 kammen
Bovenbonkelaar 37 kammen
Spoorwiel 69 kammen
Schijfloop 35 staven
Onderbonkelaar 34 kammen
Vijzelwiel 44 kammen
Overbrengingsverhouding 1 : 2, 75

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 297, Bremer/Dunning
Bremer/Dunning
✉︎ 297 binnen 2006 2006 binnen aanw. 23,50
media-bestand
Roede 298, Bremer/Dunning
Bremer/Dunning
✉︎ 298 buiten 2006 2006 buiten aanw. 23,50
Bremer ✉︎ 192 buiten 1971 1971 buiten 2006 23,50
Bremer ✉︎ 193 binnen 1971 1971 binnen 2006 23,50
wiekverbeteringen

De molen had oorspronkelijk op beide roeden Oud-Hollandse ophekking met zeilen. Rond 1920 wijzigde dit in zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen.
In 1971, toen beide roeden vervangen werden, kreeg de molen Oud-Hollandse ophekking met zeilen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1489 1897 1897? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig in circuit
bestemming

Vh. bemalen van de Eemspolder, thans buiten bedrijf

molenmaker
J. Klippus, Bedum (ontwerp); G. Stuivinga, Warffum (uitvoering); (1897)
omwentelingen
geschiedenis

De Eemspolder is ingedijkt in 1876. Aanvankelijk loosde men het water op natuurlijke wijze in de Waddenzee, maar al snel bleek dat niet voldoende. Daartoe kocht men op 1 augustus 1882 de windwatermolen Goliath op het 6de onderdeel van het waterschap Reiderland, staande aan het Pekelderdiep bij Winschoterhoogerbrug, voor ƒ 1.675,--.  De afbraak ter plaatse en de opbouw in de Eemspolder werd publiekelijk aanbesteed en gegund aan J. Offringa te Uithuizermeeden voor ƒ 4.268,--.
Deze molen brandde op 27 februari 1897 af.

Men koos voor de bouw van een nieuwe windmolen. Op 13 maart 1897 werd de bouw gegund aan G. Stuivinga te Warffum voor ƒ 7.786,--. De kosten voor het maken van bestek en tekening (door J. Klippus te Bedum) bedroegen ƒ 558,77; de totale kosten van de herbouw bedroegen dus ƒ 8.344,77. Vervolgens was de molen vele jaren in bedrijf.

In 1949 volgde herstel door molenmaker U. Holman te Stroobos. In 1964 werd de molen door de toenmalige gemeente Uithuizermeeden overgenomen van de Eemspolder (die later opging in het waterschap Hunsingo).
In 1971 werd de molen gerestaureerd door de fa. Bremer voor ƒ 31.656,--. Dat was op dat moment hard nodig, want vooral het wiekenkruis verkeerde in slechte staat: één roede was deels afgebroken en de zelfzwichting voor een flink deel afgewaaid.
In 1974 werd de oude houten vijzel vervangen door een nieuwe, waardoor ook weer met windkracht kon worden gemalen.

De molen met zijn beide vijzels kwam in het voorjaar van 1979 buiten bedrijf als gevolg van de bouw van een nieuw gemaal. Daarna is een maalcircuit aangelegd.

In 2011 was de situatie zo: een houten vijzel, malend op windkracht en een (deels weggeroest) stalen exemplaar, malend op een elektromotor. Deze laatste was bijna op dat moment al deels gesloopt. Het idee bestond om de stalen vijzel te vervangen en weer geheel geschikt te maken voor windkracht. De molenstichting kreeg hiervoor van het Wadfonds en het SNS-fonds € 113.000,--.
In december 2011 werden de restanten van de metalen vijzel en de elektromotor (en het bijbehorende transformatorkastje) verwijderd. In april 2012 werd de nieuwe vijzel, fabrikaat Spaans, geplaatst. De bedoeling was: een met zowel een metalen als een houten vijzel maalvaardige molen, dit met een buitengewoon lang maalcircuit van ongeveer 10 kilometer.
Inmiddels is dit niet in alle opzichten een succes gebleken: het waterpeil van het circuit is vaak te laag, waardoor de vijzels onvoldoende tasting hebben en de molen vooral bij flinke wind te makkelijk maalt en het water als het ware weggooit.

Deze molen kruit, met zijn voeghoutenkruiwerk, erg zwaar: de kruilier is daarom uitgerust met een extra katrol als vertraging.

 

aanvullingen

wetenswaardigheden

Sinds een aantal jaren is de molen ook te huur als trouwlocatie. Molenaar Ida Wierenga is beëdigd trouwambtenaar van de gemeente Eemsmond.

unieke eigenschap

De noordelijkst gelegen molen op het vasteland van Nederland (alleen de twee molens van Ameland liggen iets noordelijker).

foto's

foto's