Molen De Hoop, Elspeet

Elspeet, Gelderland
b

korte karakteristiek

naam
De Hoop
modeltype
Kantige molen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Molenweg 6
8075 PA Elspeet
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Hoop via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
02471
oude dbnr.
B207
Meest recente aanpassing
| Molenaars (nieuw)
media-bestand
Molen 02471 De Hoop (Elspeet)
Bram Westerink (12-5-2018)

locatie

plaats
Elspeet
plaatsaanduiding
gemeente
Nunspeet, Gelderland
kadastrale aanduiding
Gemeente Nunspeet, sectie F, nr. 3489
geo positie
X: 181754, Y: 478124
N: 52.29046, O: 5.77934
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Op zich belangrijk maar de directe omgeving is hier en daar behoorlijk verbost.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenweg 6
8075 PA Elspeet
molenaar
Wim Witteveen / Martin Mulder
telefoon
06-53 810 894
e-mail

open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

Zomer: woensdag en vrijdag 10:00 - 16:00 uur.
Winter: woensdag en vrijdag 10:00 - 14:00 uur.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

Onder het genot van een kopje koffie of thee kunt u een mooie powerpoint presentatie van de historie van de molen bekijken.

constructie

modeltype
Kantige molen, beltmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op stenen voet.
kap
Gedekt met riet
inrichting

Eén koppel 16der kunststenen; koekenbreker; mengketel; elektrisch luiwerk; één elektrisch aangedreven koppel kunststenen.

versieringen

Aardige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd met diverse krullen, met tussen de voeghouten en steunder '1847' '1894' met daaronder 'DE HOOP'. Daar tussenin het wapen van Wateringen - de plaats van herkomst - met een zwarte zevenpuntige ster op een zilveren veld.
(foutief, want de ster op het echte wapen van Wateringen heeft acht punten!).

Eenvoudige achterbaard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd met diverse krullen.

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; kruirad
vlucht
22,50 m.
vang
Vlaamse blokvang; vangbalk met haak; vangstok
overbrenging

Bovenwiel 75 kammen
Bovenbonkelaar 36 kammen
Spoorwiel 92 kammen
Steenschijfloop 40 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 4,79

hoogte
van de belt: 3,60 m.
wiekvorm
Systeem Fauël met automatische remkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
onbekend ✉︎ ? binnen 2012 2012 binnen aanw. 22,50
onbekend ✉︎ ? buiten 2012 2012 buiten aanw. 22,50
Schuitema ✉︎ g.n. binnen 1962? 1962? binnen 2010 22,50
Verhaeghe ✉︎ ? ....
wiekverbeteringen

In 1962 kreeg deze molen op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken) met automatische remkleppen. Daarvoor had de molen geen wiekverbetering gekend.
Bij de grote restauratie van 2010/'12 werden opnieuw fokwieken aangebracht. De remkleppen daarvan zijn via een zwichtring achter de askop te bedienen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ ? 1847 1894 aanw. 04,40
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
Wijnveen, Voorthuizen (1894)
omwentelingen
geschiedenis

Deze achtkante molen is opvolger van een op 17 maart 1893 afgebrande standerdmolen.

Over de herkomst van de huidige molen heeft lang onzekerheid bestaan: overduidelijk was dit een verplaatste molen, maar het verhaal, dat het om een Zaanse molen ging was, gezien de constructie, uitgesloten!
Onderzoek door molenkenner J.S. Bakker bracht dé uitkomst: deze molen was oorspronkelijk poldermolen in Wateringen, namelijk ondermolen van de in 1847 gebouwde driegang van de Nieuw Wateringveldsche polder. De nog bestaande beltkorenmolen Maria-Antoinette te Deurne (NB), voormalige middenmolen van dezelfde gang, lijkt inwendig inderdaad sprekend op De Hoop...! 
Die verwarring over de vermeende Zaanse herkomst heeft een oorzaak: de molen werd te Wateringen afgebroken en vervolgens aan Elspeet verkocht door de bekende (Oost-)Zaanse slopersfirma De Boer. Van veel meer bestaande en verdwenen Nederlandse molens is daarom ten onrechte beweerd dat het verplaatste Zaanse molens zouden zijn.
Daarmee is het verhaal over het bouwjaar in Elspeet nog niet af: dat moet haast wel 1894 zijn (vaak werd '1897' gemeld); ten eerste omdat archiefstukken van het waterschap te Wateringen daarop wijzen; ten tweede omdat het onlogisch is dat men in Elspeet het drie jaar zónder molen had kunnen stellen (en de molenaar zonder klanten...). 

Vergeleken met de situatie te Wateringen is de huidige molen qua verhoudingen wel veranderd: het ondertafelement staat nu ter hoogte van de molenbelt; op de oude locatie stond dit bovenop stenen veldmuren. De vlucht in Elspeet is ook aanzienlijk korter dan destijds in Wateringen. Let wel, dit alles in schril contrast met het 'zusje' te Deurne: dat heeft veel duidelijker de Zuid-Hollandse proporties bewaard!
Hiermee is de geschiedenis van deze molen (en meteen van een andere molen) wat de redactie betreft helemaal verklaard.

De molen te Elspeet onderging in 1962 én in 1972 uitvoerige herstelbeurten, maar kwam na dat laatste jaar niet meer in bedrijf. Wél werd er nog gedraaid, maar dat werd geleidelijk minder. Omstreeks 1978 gebeurde dit voor het laatst.

De stilstand leidde onmiskenbaar tot verval: eind 2008 stond de molen er met vrijwel kale roeden en een grotendeels afgebroken staart troosteloos bij; ook was de omgeving inmiddels behoorlijk dichtgegroeid.

In het late najaar van 2009 werd besloten tot een algehele restauratie. Dit was een prima idee, maar vervolgens had men de pech, dat het bedrijf dat deze restauratie zou gaan uitvoeren, in financiële moeilijkheden kwam (en uiteindelijk failliet ging). Er moest een andere molenmaker worden gezocht.

Op 3 november 2010 werd, nadat eerst beide roeden waren gestreken, de kap verwijderd. Deze verkeerde niet eens in heel slechte staat en kon daarom naast de molen worden hersteld. Daarna werd de molenbelt aangepakt: deze was in het verleden deels afgegraven en vervangen door een stelling en plaatselijk ook door aanbouwen. Thans is er weer een complete belt rondom de molen aanwezig. 

Eigenaren van deze molen:
J.J. Smink (1894 - 1919)
M. Smink (1919 - 1965)
J.J. Smink (1965 - 2006)
A. Beelen (2006 - 2023) 
Mw. J. Beelen (2023 - 2024)
Gerwin Hazeleger en Reyer Evers (2024 -      )

aanvullingen

literatuur

J.S. Bakker, Wateringen (3) in het Westland, in de Peel, op de Veluwe, in: Molenwereld nr. 1, januari 2000, pp. 8 - 14.

foto's

foto's