Molen Achlumer Mole, Achlum

Achlum, Fryslân
b

korte karakteristiek

naam
Achlumer Mole
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
2007
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Achlumer Noordpolder, thans op vrijwillige basis

adres
Hitzumerweg 3
8806 TR Achlum
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Achlumer Mole via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01426
oude dbnr.
B1299
Meest recente aanpassing
| Tellerstand
media-bestand
Molen 01426 Achlumer Mole (Achlum)
Jan-Sietze Brouwer (21-5-2016)

locatie

plaats
Achlum
plaatsaanduiding
gemeente
Waadhoeke, Fryslân
kadastrale aanduiding
Gemeente Tjum, sectie C, nrs. 2537 en 2538
geo positie
X: 162645, Y: 574095
N: 53.15352, O: 5.50149
biotoopwaarde
0 (onbekend)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Hitzumerweg 3
8806 TR Achlum
molenaar
Wil Hibma
telefoon
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
ja
op afspraak
nee
openingstijden
als de vlag uithangt bij het toegangshek van het molenerf.
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met riet, met stenen veldmuren
kap
Gedekt met riet
inrichting

Stalen vijzel, fabr. Spaans Babcock (2007); diameter as 0.40 diameter schoepen 1.20; spoed 1.50; opvoerhoogte 1.35; maalkant aan linkerzijde i.v.m. vorige (linksomdraaiende vijzel) capaciteit 480 ltr/sec. Een 15 PK HEEMAF elektromotor (buiten gebruik).

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, zonder opschrift.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Neutenkruiwerk; 24 neuten. Kruilier.
vlucht
18,60 / 18,70 m.
vang
Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok.
overbrenging

Bovenwiel 51 kammen
Bovenbonkelaar 27 kammen, steek 11,2 cm.
Onderbonkelaar 42 kammen
Vijzelwiel 39 kammen
Overbrengingsverhouding 1 : 2,03

hoogte
wiekvorm
Binnenroede Oud-Hollands; buitenroede zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Pot ✉︎ 2666 buiten 1930 2007 buiten aanw. 18,60
Vaags ✉︎ 159 binnen 2007 2007 binnen aanw. 18,70
wiekverbeteringen

Vóór de onttakeling had deze molen op beide roeden zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen. Na de rehabilitatie van 2007 is de buitenroede van dit systeem voorzien, de binnenroede kreeg Oud-Hollandse ophekking met zeilen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Koning ✉︎ 187 1909 2007 aanw. 04,15
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Achlumer Noordpolder, thans op vrijwillige basis

molenmaker
Pieter Boonstra, Menaldum (1853) Bouwbedrijf Hiemstra, Arum (2007)
omwentelingen
geschiedenis

De Achlumer Noorderpolder was ca. 309 ha groot en gelegen onder de dorpen Achlum en Hitzum. In 1853 werd een "fundamenteel reglement" vastgesteld, dat de oprichting en de inrichting van de polder regelde. Vervolgens werd in 1855 een reglement "op het beheer" vastgesteld.
De polder werd bestuurd door een tweetal gecommitteerden, gekozen door de eigenaren en gebruikers binnen de polder. Bijgestaan werden ze door een boekhouder, tot wederopzegging te benoemen door de ingelanden.

Vóór 1853 werd het gebied bemalen door een tweetal, waarschijnlijk kleinere, molens. Deze en andere waterstaatkundige werken werden door de polder overgenomen. De bestaande molens werden in 1853 vervangen door de huidige, gebouwd door Pieter M. Boonstra te Menaldum. Het in hetzelfde jaar gebouwde "polderhuis" bij de molen werd gebruikt voor huisvesting van de molenaar maar ook voor vergaderingen door het bestuur. Vervolgens was deze molen bijna een eeuw op windkracht in bedrijf voor de Achlumer Noordpolder.

In 1949 overwoog het polderbestuur de molen te laten vervangen door een gemaal. Vanaf 1950 werd in de molen een motor en een nieuwe vijzel (die voor molenbegrippen in omgekeerde richting draaide) aangebracht. In 1954 werden wiekenkruis, kap, staartwerk en koningspil verwijderd.

Al vóór 1980 werd gesproken over herstel van deze fraai gelegen en ook goed onderhouden molenromp; in het Fries Molenboek (1980) wordt de - dan nog onttakelde - molen al vermeld. Ook in 'Friese Molens' (1995) heeft de Achlumer Molen een plaats, maar nog steeds incompleet.
Pas in de 21ste eeuw slaagde het plan. Op 18 oktober 2007 werden een geheel nieuwe kap aangebracht en twee roeden gestoken.

Opmerkelijk is hierbij de Potroede, afkomstig van de molen van Lonjé te Bolsward. Bij de restauratie daar werd verondersteld dat beide roeden slecht zouden zijn, maar dat was vanwege het Dekker-plaatwerk niet goed vast te stellen. Na verwijdering van het Dekkersysteem bleek één roede nog opvallend goed, maar inmiddels waren voor Lonjé al twee nieuwe roeden besteld. De goede Potroede werd daarom aan de molen van Achlum beschikbaar gesteld.
Nog twee onderdelen zijn oud: de bovenas is afkomstig van de voormalige poldermolen 'Triolum' bij Lollum, die na jaren van stilstand en verval in 1990 in elkaar zakte. De kruilier is ook bijzonder, want die werd gered uit de restanten van de op 25 januari 1990 door storm verbrande poldermolen "De Non" (Kloosterpoldermolen) te Ferwert. 

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar de polder die hij kan bemalen. In 'Allemolens' valt een keer, bij een historische foto, de naam "De Zwarte Molen".

foto's

foto's