Molen De Palmboom, Schiedam

Schiedam, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Palmboom
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
In herstel (zie 'Geschiedenis')
bestemming
Diverse (zie 'Geschiedenis')
adres
Noordvest 34
3111 PH Schiedam
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Palmboom via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
12213
oude dbnr.
B1106
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 12213 De Palmboom (Schiedam)
Frank Hendriks (22-8-2023)

locatie

plaats
Schiedam
plaatsaanduiding
gemeente
Schiedam, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Schiedam, sectie A, nr. 763
geo positie
X: 86998, Y: 437382
N: 51.92076, O: 4.39869
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Noordvest 34
3111 PH Schiedam
molenaar
Rob Batenburg en anderen
telefoon
010 426 12 91
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
ja
op afspraak
nee
openingstijden
1 april t/m 31 oktober: dinsdag t/m zondag 11.30 - 17.00 uur; 1 november t/m 31 maart: zaterdag 11.30 - 17.00 uur en zondag 12.30 - 17.00 uur
toegangsprijzen
3,50 (kind; 2,50); gratis: Museumpas, Molenpas en Ontdekschiedampas
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met gepotdekselde delen
inrichting

Eén koppel 17der kunststenen (fabr. Kees Leende); één koppel 17der blauwe stenen; één koppel 17der kunststenen (afkomstig van De Vrijheid); sleepluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard met opschrift
ANNO 1992 1781

Gevelsteen met de tekst:
De Palm Boom
De eerste steen gelegt
Door
Ian Bredero
Den 28 april
1781
N.B. Deze steen was vrijwel onleesbaar geworden. In 2017 heeft men deze daarom vervangen door een kopie. Het origineel is binnen in de molen aangebracht.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels met 41 rollen; kruirad
vlucht
26,60 / 26,70 m.
vang
Vlaamse blokvang uit 4 stukken; vangbalk met haak; vangstok; kneppel
overbrenging

Bovenwiel 86 kammen
Bovenschijfloop 45 staven, steek 9.96 cm.
Spoorwiel 117 kammen
Steenschijflopen resp. 41, 34 en 40 staven
Overbrengingsverhoudingen resp. 1 : 5,45 / 1 : 6.58 / 1 : 5,59

hoogte
van de stelling: 16,92 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 511, Vaags
Vaags
✉︎ 511 buiten 2021 2022 buiten aanw. 26,70
media-bestand
Roede 512, Vaags
Vaags
✉︎ 512 binnen 2021 2022 binnen aanw. 26,60
Derckx ✉︎ 722 binnen 1992 1992 binnen 2022 26,60
Derckx ✉︎ 721 buiten 1992 1992 buiten 2022 26,70
Pot ✉︎ 1626 binnen 1891 1891? binnen 1901 26,75
Pot ✉︎ 1627 buiten 1891 1891? buiten 1901 26,75
wiekverbeteringen

Deze molen heeft bij zijn reconstructie geen wiekverbetering gekregen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Gieterij Hardinxveld ✉︎ 48 1992 1992 aanw. 05,73
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
onderbouw deels 1781
bedrijfsvaardigheid
In herstel (zie 'Geschiedenis')
bestemming
Diverse (zie 'Geschiedenis')
molenmaker
Daniël van de Pauwert, Schiedam (1781) Fa. Leenderts, Schiedam (metselwerk), Stichting Restauratiewerkplaats Schiedam (molenmakerswerk) (1992)
omwentelingen
geschiedenis

In 1780 gaven Burgemeester en Gecommiteerde Vroedschappen toestemming tot het oprichten van een nieuwe molen. Een aantal coornwijnbranders richtte een compagnieschap op tot bouw en exploitatie van de molen, voor 26 ketels. Op 28 april 1781 legde Jan Bredero de eerste steen.

Op 14 december 1853 werd tijdens een hevige noordoosterstorm een roe afgeworpen; in de val vernielde deze een gedeelte van de balie. Eerder dat jaar was luijongen Johannes van der Klink uit één van de wieken gevallen, nadat iemand te vroeg de vang had gelicht; hij overleefde dit niet.

Tot 1894 werkten hier dagelijks negen personen om mout- en roggemeel te produceren voor de branderijen. Omstreeks 1895 werd het vennootschap Windkorenmolen De Palmboom ontbonden en de molen verkocht aan een 'gewone' graanmolenaar. Zo werd dit van een 'brandersmolen' een 'bakkersmolen'.

In 1899 werd Pieter Treurniet eigenaar. Twee jaar later beleefde deze, geheel buiten zijn schuld, een ramp: op 19 juli 1901 brak in de aan de overzijde van de Noordvest gelegen stoombranderij De Kraton brand uit. Als gevolg ontstond, door overslaande vonken, ook brand op De Palmboom en die bleek niet te blussen: de molen brandde uit.
Treurniet treurde evenwel niet maar verhuisde zijn bedrijf naar de naastgelegen Noordmolen; ondertussen verhuurde hij de peperbus van De Palmboom voor opslag. Hij besloot namelijk, de molen niet te herstellen: de romp werd tot halverwege de tweede zolder gesloopt en de overgebleven stomp voorzien van een dakje. 

Rond 1955 werd J.J. Fontijne eigenaar. Deze bracht de tweede vloer omlaag zodat ruimte vrij kwam voor een extra zolder (die nog steeds aanwezig is). Hij gebruikte tot 1986 de molenstomp als garage voor zijn vrachtwagen en voor opslag van pompen. Daarna kocht de gemeente dit molenrestant aan.

Rond 1986 lagen al plannen klaar om deze molenstomp weer te completeren tot maalvaardige molen. Het werd een feit: op 6 mei 1987 gaf mr. Pieter van Vollenhoven, geboren Schiedammer, het startsein voor de herbouw.
Eerst werd de stomp voorzien van een nieuwe fundering en daarna begon men aan het metselwerk en daarvoor was tijd nodig: er moest een hoge stenen molen worden gereconstrueerd.
Op 26 september 1992 werden de roeden gestoken en op 14 mei 1993 volgde de officiële ingebruikname, wederom door Pieter van Vollenhoven.

In De Nieuwe Palmboom vestigde men het Nederlands Malend Korenmolenmuseum. Maar deze molen was niet alleen een museum: er werd ook gemalen, onder meer voor Branderij De Tweelingh die sinds 1986 Notaris moutwijnjenever vervaardigde uit mais-, rogge- en moutmeel.
Exploitant van het molengedeelte was Stichting Molen De Vrijheid, molenaar werd Leen Sprong die sinds 1989 bij die stichting in dienst was. De molen kreeg een breek- en een pletwals op de vierde zolder, zodat er diverse soorten granen geplet en gebroken konden worden voor het Echte Bakkersgilde.
In 1999 nam Niek Boekestein jr. (van de Aeolus in Vlaardingen) de bedrijfsleiding van diverse Schiedamse molens over. Dat leek veelbelovend voor de toekomst maar helaas: zijn plotselinge overlijden, op 12 juli 2000, betekende het voorlopige einde van alle maalactiviteiten.
Gedraaid werd er daarna nog veel: ook benoemde men een stadsmolenaar, die de molen zeer geregeld in bedrijf stelde. Later werd ook weer gemalen.

In het voorjaar van 2017 verdween de stenen romp in de steigers, om al het metsel- en voegwerk grondig na te lopen. Eind juni zag de molen er weer netjes uit.
Intussen was al besloten, de functie van museummolen van de Nieuwe Palmboom naar De Walvisch te verplaatsen. Deze zou daartoe in- en uitwendig grondig worden hersteld c.q. verbouwd.
Begin 2018 sloot het museum in De Nieuwe Palmboom. Bij deze gelegenheid kreeg de molen zijn vroegere naam terug, "De Palmboom", dus (het nieuwe was er inmiddels toch wel af). 
Inmiddels is de derde etage verhuurd aan een accountantskantoor (Ham). Een andere etage is in gebruik als documentatiecentrum voor de molenstichting. Een andere vrijkomende etage zal vier dagen per week worden gebruikt voor de gin-academy en twee dagen voor molenwandelingen (kleine of grote toer).

In de loop van 2021 werd duidelijk dat beide roeden vervangen dienen te worden. In oktober dat jaar zette men beide roeden kaal. Eindmaart 2022 werden de nieuwe roeden gestoken.


aanvullingen

toelichting naam

Deze molen heette vanouds 'De Palmboom'. Bij de grote reconstructie van 1992 koos men voor: 'De Nieuwe Palmboom'.
Na sluiting als museummolen, begin 2018, besliste men om de originele naam terug te geven. De molen heet dus nu gewoon weer 'De Palmboom'.

foto's

foto's