Molen Schaapweimolen, Rijswijk

Rijswijk, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Schaapweimolen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
1988
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van de Hoekpolder op vrijwillige basis
adres
Molenwetering 2
2286 KP Rijswijk
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Schaapweimolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
12343
oude dbnr.
B1098
Meest recente aanpassing
| Tellerstand
media-bestand
Molen 12343 Schaapweimolen (Rijswijk)
Erwin Esselink (23-5-2020)
De Schaapweimolen met een nieuw rietdek op het achtkant.

locatie

plaats
Rijswijk
plaatsaanduiding
gemeente
Rijswijk, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Rijswijk, sectie I, nr. 1990
geo positie
X: 81141, Y: 448122
N: 52.01653, O: 4.31125
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Deze wordt inmiddels sterk verminderd door beplantingen en verlelijkt door een koppelstation van het elektriciteitsnet op korte afstand (zie ook 'Geschiedenis')

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenwetering 2
2286 KP Rijswijk
molenaar
Wim Hazeu / Lia van der Kruyk-Slingerland / Mark Stapel
telefoon
06-19662701( molenaar )
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op hoge gemetselde voet van 1,90 m.
kap
Gedekt met riet
inrichting

IJzeren scheprad Ø 5,20 m. breed 0,52 m.
Woning in de molen (niet in gebruik).

versieringen

Fraaie baard, lichtblauw geverfd, aan de onderzijde geschulpt, met afbeeldingen van drie schapen, een hart en de initialen van de bouwers FLM (Frederik Lakeman) en JB (Jan Blok) en het jaartal 1826.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
42 houten rollen; kruirad
vlucht
20,80 m.
vang
Vlaamse vang; vangbalk met haak; gaffelvormige vangtrommel
overbrenging

Bovenwiel 54 kammen
Bovenschijfloop 31 straven, steek 13,0 cm.
Onderschijfloop 19 staven
Onderwiel 72 kammen, steek 15,0 cm.
Overbrengingsverhouding 2,18 : 1

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met automatische remkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 589 buiten 1988 1988 buiten aanw. 20,80
Derckx ✉︎ 590 binnen 1988 1988 binnen aanw. 20,65
Westra ✉︎ g.n. buiten 1960 1960? buiten 1988 20,30
Westra ✉︎ g.n. binnen 1960 1960? binnen 1988 20,30
Pot ✉︎ 2215 binnen 1911 1912? binnen 1960 20,75
Pot ✉︎ 2216 buiten 1911 1912? buiten 1960 20,85
wiekverbeteringen

Na de overplaatsing kreeg de molen op beide roeden het systeem Fauël met automatische remkleppen. Op de oude locatie was de molen altijd Oud-Hollands opgehekt.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 419, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 419 1866 aanw. 04,70
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 965 1875 1889> aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Bemalen van de Hoekpolder op vrijwillige basis
omwentelingen
eigendomshistorie

Het Hoogheemraadschap van Delfland is eigenaar sinds 1988, daarvoor was dat de gemeente Rijswijk sinds 1960, daarvoor de Schaapwei- en Plaspoelpolder.

geschiedenis

Voorganger van de huidige molen was een wipmolen, die op 28 november 1825 afbrandde. In dat jaar werd op dezelfde plek een nieuwe achtkante molen gebouwd, met gebruikmaking van de krimpmuren en waterlopen van de verbrande molen.

In 1944 kwam een eind aan de windbemaling van de Schaapweipolder door het dempen van de molensloot i.v.m. de aanleg van een antitankgracht door de Duitse bezetter. Het motorgemaal van de naburige Plaspoelpolder nam toen de bemaling van de beide gecombineerde polders (op de Schie) over.

Na de oorlog fuseerde de Schaapweipolder officieel met de Plaspoelpolder. De molen is daarna nog beperkt gebruikt: de onderhoudstoestand was niet zo best meer en bovendien was de windkracht ook niet langer noodzakelijk, omdat het gemaal van de Plaspoelpolder goed voor zijn taak berekend bleek. Aan te nemen is, dat na ongeveer 1950 de molen niet meer heeft gemalen. 

In 1960 werd de molen eigendom van de gemeente Rijswijk en deze liet kort daarna een restauratie uitvoeren. Zo werden beide roeden vernieuwd. Tussen 1960 en 1988 kon de molen het resterende gedeelte van beide polders (waar inmiddels veel kantoren en woningen waren verrezen) bemalen.

In verband met de verlenging van de autosnelweg A4 werd de molen in 1988 verplaatst (de plannen hiervoor bestonden al jaren) en werd vervolgens op een nieuwe fundering neergezet om de Hoekpolder onder Rijswijk te bemalen. Sinds die tijd is de molen eigendom van het Hoogheemraadschap van Delfland. In 1989 is de molen weer in gebruik genomen.

Bij deze restauratie/verplaatsing zijn enige zaken veranderd: de diameter van het scheprad is met 50 cm. vergroot (zodat de molen bestand zou zijn tegen evt. polderpeilverlagingen) en verbreed van 36 naar 52 cm. Voor het noodzakelijke extra vermogen kreeg de molen toen fokken op beide roeden.
Helaas: op zijn nieuwe plaats is de molen na 1989 weer behoorlijk onder druk komen te staan, door de aanleg van beplantingen en een koppelstation en bijbehorende elektriciteitsleidingen met hoge masten. Rond 2008 was het maar de vraag, of het daarbij zou blijven en het koppelstation niet zou worden uitgebreid en er ook andere, hogere, masten zouden komen. 

In de vroege zomer van de 2016 zette men de molen stil, toen beide roeden grondig dienden te worden nagekeken. Dat gebeurde echter niet meteen: meer dan een jaar heeft de molen stil moeten staan  Pas op 4 september 2017 zijn zij gestreken en vervolgens door  roedensmid Straathof hersteld. Niet lang daarna werden zij weer gestoken.

In 2020 kreeg het gehele achtkant nieuw riet.


aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar de polder die hij op zijn vorige locatie bemaalde.

literatuur

Gerdien van Vianen, De Schaapweimolen, een monument in de Rijswijkse polder. Rijswijk 2011.
Ton Meesters, Wateras van de Schaapweimolen kwam van een poldermolen uit Zevenbergen, in: De Meule, nr. 74 (2012) 10-15.

foto's

foto's