Ten noorden van het voormalige rechthuis stonden aan de westzijde van de weg nog enkele boerderijen, waarvan er één nog staat en de andere in 1997 werd afgebroken. Ook de boerderij Zuid-Schalkwijkerweg 30 van Toon Stokman is sinds een aantal jaren geen echte boerderij meer. De inmiddels afgebroken boerderij op nr. 29 is de oudste en vermoedelijk gebouwd door Gerbrand of Gerrit Veldhuizen tussen 1832 en 1853. Gerrit Veldhuijzen had in 1832 op de veiling in de Gouden Leeuw te Haarlem een deel van de grond van de verdwenen boerderij ‘Spaar en Kooij’ gekocht – waarop tevens nog een zomerhuisje stond – van de Haarlemse koopman Pieter van Rijn. Door welke oorzaak die boerderij is verdwenen is niet bekend. Kan het brand zijn geweest of was het gewoon bouwvalligheid? In 1816 bestond de boerderij ‘Spaar en Kooij’ nog wel. Op dat moment was Gerrit Broekhuizen, een boer uit Vijfhuizerpolder, de rechtmatige eigenaar. Het was een grote boerderij: twee stallen voor in totaal dertig stuks vee, een blaker- of zomerhuis met daarnaast een grote moestuin. Met nog zo’n dertien hectare land erbij.
Pieter van Rijn deed grond- en onroerendgoedtransacties in het groot. In de eerste kwart van de negentiende eeuw kocht hij voornamelijk pakhuizen op in de omgeving van de Spaarnwouderstraat en in de Burgwalbuurt. Verder speculeerde hij met de aan- en verkoop van landerijen in de polders ten oosten van het Spaarne.
Voor de meeste van deze transacties moest Pieter van Rijn lenen. F. J. Baron van Wijkerslooth en Weerdesteijn werd ongeduldig toen een in opdracht van Pieter van Rijn door hem gefinancierde korenmolen bij de boerenhofstede ‘Spaar en Kooij’ en kennelijk de boerderij zelf ook, in 1831 afbrandde. Door deze strop gedwongen verkocht hij de restanten met de grond aan Gerrit Velduizen, die op die plek een nieuwe boerderij bouwde. Vanaf 1853 was de boerderij op nr. 30 in handen van verscheidene generaties Stokman. Arie Stokman was de eerste, en Josephus Gerardus Stokman de laatste.
Bron: "Schalkwijk. Een boerengemeenschap onder de rook van Haarlem", door Marcel Bulte, 1999 (De Vrieseborch Haarlem, ISBN: 90-6076-461-7), pag. 181-182.
-----
Op een kaart van Rijnland staat inderdaad een kleine molen ingetekend op de bewuste locatie. Deze kaart: Hoogheemraadschap van Rijnland Beeldbank nummer: A-0344 getekend 1823.
Of de molen ook daadwerkelijk een wipmolentje was, is niet bekend. De molenafbeelding van de Grote Molen is ook niet correct, dat was een wipmolen en geen achtkant.
In het kadaster van 1832 wordt een inhoudsgrootte van 36 el opgegeven, dus een grondvalk van 6 x 6 meter?
Jos van Schooten, 8 feb. 2022.
