Molen Ommedijkse- of Pijzelpolder (2e), Wassenaar

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1652

verdwenen

1708

verbrand

voorganger

Wassenaar (Claes Claveren moelen (polder))

opvolger

Wassenaar (Ommedijksepolder, Pijzelmolen /Peijzer watermolen)

geschiedenis

Het ontstaan van de Ommedijksepolder

Op 2 maart 1652 werd de polder aan de zuid- en noordkant vergroot. Het betrof aan beide zijden landen gelegen tussen de Zijl- en de Korte Watering. De polder strekte nu helemaal tot aan de Rijndijk en kreeg de naam Ommedijkse polder.

Waarschijnlijk is dit land wat lag tussen de "Claes Claveren moelen(polder)"en de Rijndijk.
De Zijl- en de Korte Watering.

Toen de poldermeesters de onkosten voor het inrichten van de vergrote polder wilden omslaan, weigerde een aantal ingelanden te betalen. De hoogheemraden van Rijnland gaven toen de onwilligen te kennen dat zij met dijkrecht zouden worden aangepakt. Dat hielp. Blijkbaar werd niet zo gelet op het onderhoud van de watergangen. Op 17 augustus 1658 klaagden ingelanden van de Laenhouck bij Rijnland over de Korte Watering. Die was dichtgegroeid, zodat zij er niet meer met hun schepen door konden "voor vervoer van bostel, melk, kaas en andere waren naar de stad Leiden". In 1671 was er een dergelijk probleem ter hoogte van Maeldrift. In de polder werd, zoals gebruikelijk langs de Rijn, ook "steenplaats-, pan- en estrikaarde" weggegraven.

In 1659 kregen Gerard Hoogeveen en de regenten van het Sint-Elizabethgasthuis te Leiden van Rijnland vergunning om hun landen voorbij het Haagsche Schouw, tussen Doedinxlaan en Korte Watering in de "Ommedijcse polder" te mogen brengen. Dezelfde persoon bracht in 1664 nog meer land in de polder. “Het Sint Elisabeth Gasthuishof is een hofje aan de Caeciliastraat/Oude Vest in Leiden. Het hofje bestaat uit twaalf woningen uit het tweede kwart van de 17e eeuw. Ingang tot het hofje is een opvallende poort met zandstenen omlijsting. Het hof is gevestigd in het voormalige St.
Elisabeth Gasthuis (gesticht in 1428).”

Het gaat om een stuk land ter grootte van vijftig roede, gelegen in de vrije heerlickhuyt van Voorschooten, aen ende omtrent de Rhijndijk tusschen de Doeningslaen ende Cortewatering neffens ende tegenstaan de Ommedijcksche-polder gelegen soo gelegen in de Baronny van Wassenaar als Voorsch.

We weten dat het is toen is gestaan en we kunnen aannemen dat deze polder, die is toegevoegd de Pijssel-polder is. We weten ook dat de eigenaren hun land wilde laten bemalen door de molen die al in de polder stond. Er wordt in de Correspondentie nog niet gesproken over de gecombineerde Pijsel en
Ommendijkse-polder. Dat gebeurden pas later. Het is merkwaardig dat de schepradmolen niet genoemd was naar de polder, maar aangeduid werd als Pijselmolen. De naam Pijselpolder komt voor het eerst voor in 1719 bij de vraag of er nu in Voorschoten of in Wassenaar vergaderd diende te worden.

Of de molen uit 1632 is vervangen in 1652 is een vraag en antwoord moet in het archief worden opgezocht. In het Rijnland archief wat op internet staat is hier (nog) niets over te vinden. Er moet genoeg overgeschreven zijn.

De kosten om de bestaande molen te vervangen, was maar 18 jaar oud, is zeer kostbaar. Mocht de bestaande molen goed functioneren dan zal men niet gauw over gaan om een nieuwe molen te bouwen in de polder. Ook omdat de polder zijn ware grote nog niet had bereikt.
In het Rijnland Archief op website staat hier niks over beschreven. En men zal nader onderzoek moeten in het archief zelf.

Informatie van N. Varkevisser, 14 juli 2020