Molen Kostverlorenmolen, Rotterdam

Rotterdam, Zuid-Holland
v

korte karakteristiek

naam
Kostverlorenmolen
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
poldermolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
06679 e
oude dbnr.
V3097
Meest recente aanpassing
| Algehele revisie gegevens
media-bestand
Molen 06679 e Kostverlorenmolen (Rotterdam)
Deel ansichtkaart, coll. P.v.d.Berg

locatie

plaats
Rotterdam
plaatsaanduiding
aan het einde van de Slaakkade bij het Oostplein, direkt buiten Oostpoort
gemeente
Rotterdam, Zuid-Holland
streek
Rotterdam-bij de Oostpoort
kadastrale aanduiding 1811-1832
Rotterdam E (1) 595 et Hoogheemraadschap van Schieland
geo positie
X: 93873, Y: 437578
N: 51.92332, O: 4.49858

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
ronde bovenkruier
inrichting

2 schepraderen

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
gesloopt
geschiedenis

Op 23-06-1741 wordt in opdracht van de heren burgemeesteren en regeerders van de stad Rotterdam, door de notaris F. van Lier een bestek opgemaakt, dat goedgekeurd moest worden door de heren van Boles, Cornelis de Man en Huijbert de Haen van het Hoogheemraadschap van Schieland.
Aangenomen op 28 november 1741.

Het bestek bestond uit de volgende onderdelen:
1e. Het leggen van een soijen ringdam, mitsgaders het graven van seeker gat door den dijk, komende uijt de Buijte vest tot aan de Nieuwe haven etc. aangenomen door Jan Dijxheul, Pieter Klaesse en Jacob Kortekaas voor fl 7990.
2e. Wegens het beheijen off slaan van palen voor een steene windwatermolen en voor een steene heul mitsgaders het timmerwerk voor heul kaijen en keerdeuren, aangenomen door Gerrit Verrijst, Johannes de Haan en Adriaen Swaan voor fl 8480.
3e. Wegens het arbeidsloon van metselwerk en gebruijk van eigen gereetschappe, tot het maken van een nieuwe steene heul die gemaakt moet werden even buijten de Oostpoort deser stad, aangenomen door Maarten Verduijn voor fl 1850.
4e. Het timmerwerk van de te bouwen steenen molen met 2 schepraderen voor fl 7200. 
5e. Het metselen van de molen voor 43 stuijvers de duijsent steenen. 
6e. Het ijzerwerk. De aannemer moet binnen de tijd van 4 maanden na het aannemen van het werk klaar zijn op straffe van 15 gulden daags.
Den aannemer zal in de grond zoo ver als de molen doorgaende met de voor en agtter water loopen en de muuren voor de kaaijdijk doorgaende in ordre moeten heijen vier hondert en veertig palen tot op het welsant, de boven zijde van de paalen agt voet onder Rottepeijl. 
Twee spillen naar de wateras voor aandrijving van 2 schepraderen groot over het kruijs 19,5 voet. 
Alle maten Rijnlands. 
In de molen bevinden zich 6 verdiepingen en de totale hoogte zonder kap bedraegt 90 voet uijt Rottepeil en 7 voet onder Rottepeil.

Deze grootste poldermolen aller tijden werd gebouwd in 1742 met het doel de afwatering van de Rotte op de Nieuwe Maas te verbeteren.
Daarvóór werd overtollig water uit de Rotte geloosd via vijf sluizen in de Hoogstraat, maar dit gaf regelmatig problemen.
Men bedacht een plan om het water hoger op te malen waardoor de lozing op de rivier zou verbeteren.
Het plan bleek uiteindelijk geen succes.

In 1772 werden mede daarom de acht boezemmolens gebouwd.
De Kostverlorenmolen werd hierna vrijwel overbodig en maalde na 1772 het water van de polder Kralingen uit de Slaak op de Nieuwe Maas.

Door het niet voldoen aan de verwachtingen die men gesteld had was de molen erg verwaarloosd. Bij de bouw van de hoge boezem met zijn molens moest ook de 'Kostverloren molen'gerepareerd worden.

In het bestek van 31 oktober 1772 is ook opgenomen het maken van een dubbel scheprad ter grootte van 17 voet en 8 duim.
De totale kosten bedroegen 2139. aangenomen door Leendert van Schaijk, de borgen zijn LAmbert van Schaijk en Cornelis van der Kuij

De molen is gesloopt door de aannemer M. Zondag, aangenomen op de 28e maart 1870, ten bate van den aannemer. Op de fundamenten van de molen wordt een stoommachine gebouwd, volgens bestek dd 29 maart 1870
De stoommachines en stoomketels worden geleverd door Ch. L. Carels uit Gent, België.

De eerste stoommachine (atmospherische of vuurmachine) in Nederland werd op 9 maart 1776 in de oude kruittoren bij de Oostpoort van Rotterdam in gebruik genomen. Deze regelde het waterniveau in de grachten.


aanvullingen

trivia

De molen had door zijn ligging in de stad en hoogte een goede windvang. De baliehoogte moet op z'n minst 15 meter hebben bedragen.
Deze molen maalde het water van de Rotte in de Maas. Er waren 2 molenaars zodat er dag en nacht gemalen kon worden. De molen bezat twee schepraderen die apart werden aangedreven.

Het plan op basis waarvan deze molen is gebouwd in 1742.
Het plan voorzag in een tweede nieuwe watermolen helemaal rechts en de ombouw van molen De Noord, dbnr 2288, naar een watermolen, beide niet gerealiseerd. Verder nog op de kaart molen De Roode Leeuw dbnr 3642, aangeduid als Mole in de stat.
Geen onderdeel van het plan denk ik, ook al is er een doorsnede weergegeven, maar ik vermoed aangegeven vanwege de windvang. De Oostpoort en molen De Noord dbnr 2288 bestonden al wel. Zo te zien voordat de romp verhoogd is

Pim van der Wijk, 22 juli 2016.