Molen Het Witte Paard, Wormerveer

Wormerveer, Noord-Holland
v

korte karakteristiek

naam
Het Witte Paard
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
oliemolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
04910 e
oude dbnr.
V3853
Meest recente aanpassing
media-bestand
Molen 04910 e Het Witte Paard (Wormerveer)
Foto: collectie F. Rol

locatie

plaats
Wormerveer
plaatsaanduiding
aan de weg en aan de Zaan in de zuid, 4e vanaf het Z
gemeente
Zaanstad, Noord-Holland
streek
Zaanstreek
kadastrale aanduiding 1811-1832
Wormerveer B (1) 471 Evert Smit, schout
geo positie
X: 115787, Y: 499870
N: 52.48514, O: 4.80993

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
afgebroken en verplaatst
geschiedenis
Het Witte Paard werd gebouwd in 1634. Het was een grote zware achtkante molen, die hoog op een dubbele schuur stond. De windbrief voor de molen werd op 6 september 1634 verleend aan Dirck Jansz. Ghijsen, die toen al een aandeel bezat in de zuidelijker gelegen oliemolen "de Engel".

Het Witte Paard kwam in de eerste helft van de 18e eeuw in handen van Gijsbert van Elslant. Hij liet de molen tegen brand verzekeren op 10 mei 1721. Van Elslant ging later met zijn zwager (broer *) Dirk Kluys een firma beginnen, die toen tot de grotere in de Zaanstreek behoorde. Gezamelijk bezaten zij de molens "de Zeeman", "de Sint Willibrordus", "de Haan", "de Roggebloem", alle te Zaandam oost, "de Bagijn", te Koog en "de Roode Wildeman" en "het Witte Paard" te Wormerveer, alle oliemolens.

Bij de oprichting van het olieslagerscontract voor ladingen in 1727, werd de inhoud van het Witte Paard door Kluys en Elslant verzekerd tegen brand. De molen zelf volgde vijf jaar later.

Op 16 september 1805 kocht Evert Smit uit Koog aan de Zaan Het Witte Paard, hij betaalde ƒ 7496 aan Grietje Haremaker. Na het overlijden van Smit bleef de molen in zijn familie. Na de verdeling van de erfenis kwam het Witte Paard in handen van Gerrit Smit.

Op 2 oktober 1893 werd Het Witte Paard uit het OC geschreven, waarbij zijn laatste verzekeringswaarde het hoge bedrag van ƒ 8000 bedroeg. Zeer waarschijnlijk werd de molen na zijn afbraak in 1894 verplaatst naar Nieuwe Niedorp, om daar een verbrande meelmolen te vervangen. In 1922 werd hij daar onttakeld. De schuren van de molen bleven in Wormerveer staan en werden in de 1950-er jaren gesloopt.

Bronnen:
- "Duizend Zaanse molens", P. Boorsma 1968.
- "Het olieslagerscontract", R. Couwenhoven 2002.
- "Gedenkboek van het olieslagerscontract", 1912.
F. Rol.
-----

(*) Dirk Kluijs was een broer van Gerrit Davidsz van Elsland, maar hij had de familienaam van zijn moeder Trijntje van der Kleuijs aangenomen. Dat kwam in de Zaanstreek met regelmaat voor om uitstervende familienamen er eren.
Ron Couwenhoven, 26 okt. 2016.

aanvullingen

trivia
Oliemolen "het Witte Paard", achtkante bovenkruier met schuren, te Wormerveer aan weg en Zaan in de zuid, tussen de oliemolens "de Roode Wildeman" en "Het Jonge Vool".
-----

De bovenste foto dateert uit ongeveer 1890, de molen links op de afbeelding is het Witte Paard, rechts daarvan staat de pel- en oliemolen "het Jonge Vool". De gebouwen links zijn van de stoomolieslagerij "de Toekomst", eerder oliemolen "de Roode Wildeman".

De onderste foto is ongeveer even oud als de bovenste en is genomen op een zondag, alle molens staan in kruis. Rechts staat het Witte Paard, daarna de stoomolieslagerij "de Toekomst", oliemolen "de Samson" en geheel links de Wormer oliemolen "de Mooriaan".