Molen Groote Noorderpolder in Barradeel / Noordpolder onder Minnertsga, Firdgum

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1869

verdwenen

1911

verbrand

opvolger

Molendatabase.net dbnr. 137

geschiedenis

Bemaalde de polder "Noord" onder Minnertsga (460 ha).
Afgebrand en opgevolgd door een windmotor.
Bron: archief Ten Bruggencate.
-----

In 1868 werd het initiatief genomen voor een particuliere polder onder Minnertsga, Firdgum en Tzummarum en lag er een concept-reglement ter inzage (Leeuwarder Courant 3 juli 1868). Dat leidde tot daden in het jaar daarop, toen in februari de bouw van een achtkante watermolen met 22 meter vlucht onder Firdgum werd aanbesteed (Leeuwarder Courant 5 februari 1869).
Dat wijkt dus af van wat in de inleiding bij het bewaard gebleven archiefje van de polder staat vermeld, namelijk dat de oprichting pas in 1871 plaatsvond. Inventarisnummer 17 vermeldt overigens wel dat de ondergrond van de molen pas in dat jaar aan de polder werd verkocht, maar de molen was er toen dus al. Over 1869/1870 waren er ook al kohieren van omslag van de polder.

De polder kreeg als naam Groote Noorderpolder in Barradeel en in januari 1881 behandelde Gedeputeerde Staten het verzoek van het bestuur tot oprichting van een waterschap met dezelfde naam. Voor de “verordening van policie” van het waterschap werd in 1882 goedkeuring van G.S. gekregen. De grootte van het waterschap was ruim 500 ha. (Dagblad van Friesland 22 november 1881).

Op de kadastrale netteplan van 1887 werd de molen aangegeven op de kadastrale gemeente Minnertsga sectie A no. 521. Hij bemaalde de polder totdat hij door brand verloren ging in de nacht van 1 op 2 oktober 1911. De Franeker Courant van 5 oktober 1911 berichtte daar uitgebreid over:
“FIRDGUM, 2 Oct. Zaterdagnacht is de watermolen even buiten ons dorp totaal afgebrand. Te middernacht stegen de vlammen hoog op, terwijl hij nog lustig draaide. Het was voorwaar een majestieus gezicht, die draaiende molen, kampende met de elementen. Maar 't verheven schouwspel was niettemin angstig, want onze woningen waren niet veilig. De hevige storm deed de brandende spaanders eenige honderden meters wegstuiven in de richting van ons dorp. De hooischelven werden dan ook met zorg bewaakt. En die vrees bleek gegrond, want 's anderen daags vond men in school stukjes „houtskool", die door stuk gewaaide ramen naar binnen waren gestoven. Wat 'n ramp had dat kunnen worden! Doch gelukkig zijn er geen verdere ongelukken gebeurd, uitgezonderd natuurlijk de verwoestingen, die de storm aan daken en schoorsteenen heeft aangericht.”

De ingelanden beslisten met één stem verschil dat er geen stoomgemaal zou komen, omdat het alleen voordeliger was als de polder werd uitgebreid. Een windmotor was de andere voordeligere oplossing en daarvoor werd gekozen. De Franeker Courant van 7 maart 1912 meldde dat het land in de Groote Noorderpolder nog te nat was voor bewerking; “Verlangend wordt dan ook uitgezien naar den tijd, dat de nieuwe motor zal worden geplaatst.” In de loop van 1912 nam de windmotor de bemaling over en pas in de 1960-er jaren werd deze omgebouwd tot dieselgemaal.
Dick Bunskoeke, 30 nov. 2022.