Molen Grote Watermolen, Bergen op Zoom

Bergen op Zoom, Noord-Brabant
v

korte karakteristiek

naam
Grote Watermolen
modeltype
getijdenmolen
functie
korenmolen, oliemolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
restant
beek
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
02876 c
oude dbnr.
V933
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 02876 c Grote Watermolen (Bergen op Zoom)
Detail kadasterkaart 1811-1832

locatie

plaats
Bergen op Zoom
plaatsaanduiding
Oude Vissershaven 2<br>4612 PA Bergen op Zoom
beek
gemeente
Bergen op Zoom, Noord-Brabant
streek
Baronie en Markiezaat
kadastrale aanduiding 1811-1832
Bergen op Zoom G (2) 1371 Jac Kvudsijn van Arkel [??]
geo positie
X: 77836, Y: 390102
N: 51.49466, O: 4.27602

constructie

modeltype
getijdenmolen
krachtbron
water
functie
gangwerk
wateras
rad
rad diameter
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
restant
bouwjaar
verdwenen
onttakeld
geschiedenis

De derde zoon van Joannes Asselberghs, Petrus Josephus Asselbergs, ging in Bergen op Zoom wonen. Van hem is bekend dat hij reparaties verrichtte aan de getijdemolen te Bergen op Zoom. Deze molen had schade opgelopen toen de Engelse troepen in het voorjaar van 1814 een aanval op Bergen op Zoom deden om het te bevrijden van de Franse overheersing. Later kwam er nog een familieconnectie met deze molen, toen een dochter van Petrus Josephus, Elisabeth, huwde met Adrianus Vergroesen die in 1862 in het bezit kwam van de getijdemolen.
-----

De plannen voor de bouw van een nieuwe watermolen binenn de stad dateren uit 1492, in 1499 werd gestart met de bouw. Op 26 september 1503 was de molen gereed, op 2 oktober werd voor het eerst gemalen.

De eerste jaren is er veel schade door overstromingen, maar opmerkelijk genoeg niet bij de Allerheiligenvloed van 1570. Hij was eerst bezit van de markies van Bergen op Zoom, daarna van De Domeinen, en na een veiling in 1813 kwam de molen in particulier bezit.

In 1825 werd er ook een oliemolen ingericht. In 1861 was er nog maar één rad.

In 1867 werden de bastions gesloopt. In 1887 kocht de gemeente de molen, dempte de Zoutevest, brak het molenwerk af en richtte het gebouw in als opslag voor de dienst gemeentewerken.

Begin 21e eeuw werden/worden het huis en de molen gerestaureerd.

Bron: Watermolens in Noord-Brabant vroeger en nu, Ir. Piet-Hein van Halder, 2010.
-----

De molen in Bergen op Zoom is uniek. Deze molen, die werd aangedreven door getijdenkracht, is een zeer zeldzaam type molen in Nederland. In de 19e eeuw heeft op de molen een windmolen gestaan en werd hij door een stoommachine aangedreven. Dus deze molen werd aangedreven door een combinatie van WATER, WIND en STOOM. De inrichting van de molen was ook bijzonder. De molen werd aanvankelijk gebouwd voor het malen van granen, o.a. rogge en gerst, later werd ook een oliemolen en een schorsmolen ingebouwd. Tenslotte werd de molen in de 19e eeuw verbouwd tot een bloemfabriek.
Tekst: Bestuur Vereniging "De Westbrabantse Molens", op Molenprikbord 24 mei 2012.

-----

's Gravenhaegse courant, 15 februari 1726,

Die van den Rade en Reekeninge van den Doorluchtigen Huyze van Bergen op den Zoom, zyn van meeninge op Maendag den 25 February dezes jaers, 's morgens ten 10 uren, op 't Hof aldar, voor een termyn van jaren te Verpagten, den WATER- en WIND-KOORNMOLEN binnen gemelde Stad : iemand daerin gading hebbende, kome ter plaetse voorschreeven.

nog waarneembaar

aanvullingen

trivia

BN/ De Stem, 20 feb. 2003:
"De restauratie van de watermolen aan de Oude Vissershaven is in volle gang. Al lijkt op het eerste oog meer sprake te zijn van sloop dan van het terugbrengen in oude staat.
Aannemer J. Smeenk is bezig de vijfhonderd jaar oude getijdenmolen op te knappen. "Nu zijn we bezig met werkzaamheden van constructieve aard", omschrijft hij het technisch. "Het pand stond op instorten. Daarom hebben we het dak eraf gehaald, zodat deze de muren niet kapot kon drukken." Twee timmermannen zijn bezig rot hout uit het gebouw weg te halen. Eind april moet de ontmanteling klaar zijn en kan het daadwerkelijk opbouwen beginnen. Tenminste als de vergunningen in orde zijn. Smeenk spreekt van een gecompliceerd iets. "Het wordt straks een mooi gebouw. Er komt een bedrijfsgedeelte en een woning in. We brengen het terug in de oude staat. Het zal daardoor heel anders worden dan het er nu uitziet."
Smeenk wil dat weer zichtbaar wordt dat het pand ooit een watermolen was. "Nu is daar helemaal niets van te zien." Opnieuw een rad aan de buitenmuur in het water bevestigen, lijkt de aannemer geen goede optie. "Wanneer zo'n rad niet gebruikt wordt, zal het snel gaan rotten. Het is beter om dan op een symbolische manier weer te geven dat het gebouw een watermolen was. Bijvoorbeeld door de as van het rad wel te bevestigen aan de muur. Een tekening van het oude gebouw kan dan laten zien hoe het gebouw mét rad eruit heeft gezien"."

foto's

foto's