25-07-1663: Deze molen die voorzien was van een fraai gesneden baard, stond buiten de Koepoort aan de Trekvaart ten westen van de Heereweg. Op 25 juli 1663 verkocht de stad Leiden de volmolen aan de lakenvolders Jan Paret en Jan Cors.
08-08-1782: In 1781 werd Arnoldus Theodorus Sodaa eigenaar van de volmolen van Izaac Willer, en hij vroeg toen toestemming de molen te mogen verbouwen tot zaagmolen. Op 8 augustus 1782 werd hem daartoe toestemming verleend.
10-02-1801: Rotterdamse Courant
"Op Saturdag den 14 Februari 1801, des avonds ten 5 uren, zal men, in het Heeren Logement, aan den Burg binnen Leyden, publyk veilen en verkoopen: twee extraordinaire zeer welgelegene en gerenomeerde HOUTZAAG-MOLENS, de eene zynde een Agtkante, genaamd DE HAAN; en de andere, zynde een Palsrok, genaamd DE EENDRACHT, met derzelver HOUTSCHUREN, LOOTSEN, KNEGTS-HUIZINGE; en., alles staande en gelegen aan en nevens den anderen, zoo aan de Vliet als Heereweg, even buiten de Koepoort der Stad Leyden, onder den Ambachte en Zoeterwoude."
In 1809 was de molen in het bezit van Coenraad Brandligt, later van de firma Mannekus.
Omstreeks 1839 werd hij genoemd als loonzagerij.
De molen werd al in 1862 ontwiekt, maar bleef dienst doen als stoomzagerij van de firma Mannekus, tot deze firma rond 1911 het terrein met toebehoren verkocht. De molen werd verder onttakeld rond 1923. In 1977 gesloopt, eigenaar Gebr. Vis.
Het achtkant van de korenmolen in 't Zand was afkomstig uit Leiden. Het gaat om houtzaagmolen De Haan, in 1782 gebouwd op basis van een nog veel oudere volmolen. De Haan werd in 1865 'verstoomd', waarna het achtkant werd verkocht. In 1865 werd het achtkant overgeplaatst naar 't Zand, waar de molen als korenmolen ging dienen.
Bron: Nederlandse Molendatabase, 2015.
Op de kaart van Jan Pietersz. Dou uit 1632 staat de molen als grondzeiler vermeld als "Nieuwe Volmolen". Zie Beeldbank Regionaal Archief Leiden, signatuur PV32501.1.
Op de kaart van Klaas Vis uit 1781 staat de Lakenvolmolen inmiddels als stellingmolen getekend. Volgens de begeleidende tekst op Beeldbank Regionaal Archief Leiden (signatuur PV1263.1) heette de molen oorspronkelijk De Stad Leyden.
Plattegrond van de molen: Beeldbank Regionaal Archief Leiden, signatuur PV32477.2.
Volgens Ten Bruggencate was de molen vermoedelijk zeskant.
De baard van De Haan is bewaard gebleven, en oktober 2021 geplaatst in De Hoop in 't Zand.
"... het mag dan lijken of molen De Hoop al sinds jaar en dag staat te pronken aan de Parallelweg in ’t Zand, de molen heeft al een hele reis achter de rug. Hij wordt in 1663 gebouwd als ’De Stad Leyden’, als volmolen. ... In 1710 wordt de molen verplaatst naar houthandel De Haan in Leiden en omgebouwd tot houtzaagmolen. In die tijd wordt de bijzondere baard gesneden, weet Jaap Zeeman. Hij is wit, met in het midden een blauw-groene haan die verwijst naar de naam van de zagerij."
Tekst: Jaap Zeeman, betrokken bij Molen De Hoop, in artikel in Noordhollands Dagblad, 27 oktober 2021.
Bron onbekend, deels met zekerheid onjuist en betrouwbaarheid gering.
Red.